Według Komisji Europejskiej ponad 80% odpadów w morzach stanowią tworzywa sztuczne. Co więcej, po przeanalizowaniu plastikowych odpadów, znajdujących się na samym dnie morza, okazało się, że aż 89% z nich to to produkty jednorazowego użytku.
Żeby zatrzymać wyciek odpadów z tworzyw sztucznych, Komisja Europejska opublikowała wiec w 2018 roku tzw. Dyrektywę Plastikową- Single Use Plastic Directive, która objęła produkty jednorazowego użytku. Żeby jednak zapisy, które znalazły się w dyrektywie, mogły obowiązywać w polskim prawie, muszą być do niego wprowadzone za pomocą ustawy. Zgodnie z dyrektywą, przepisy powinny być wprowadzone w życie do 3 lipca 2021 roku, czyli już za 18 dni! Projekt ustawy, częściowo implementujący zapisy Dyrektywy Plastikowej, został opublikowany pod koniec marca przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska.
W styczniu pisaliśmy https://www.wwf.pl/aktualnosci/plastik-not-fantastic
Jednorazowe vs. wielorazowe
W projekcie ustawy, znalazł się między innymi zapis, mówiący o obowiązku zapewnienia nabywcom przez np. właścicieli kawiarni czy restauracji możliwości zakupu alternatywnych opakowań wielokrotnego użytku lub opakowań z innego materiału niż plastik. Natomiast za jednorazowe kubki na napoje oraz opakowania na żywność będzie pobierana opłata. Używanie produktów wielokrotnego użytku zamiast jednorazowego użytku, jest korzystniejsze z punktu widzenia środowiskowego, ponieważ zasoby, zużyte do produkcji np. opakowania są wykorzystywane dłużej. Należy pamiętać, że celem nie powinna być zamiana jednego materiału na inny, w produktach jednorazowego użytku, lecz ograniczanie konsumpcji i wydłużenie cyklu życia produktów, zmniejszając tym samym negatywny wpływ produktów na środowisko. Przy tego typu rozwiązaniach, presja środowiskowa, związana z produkcją tworzyw sztucznych, może zostać przeniesiona na inne, alternatywne tworzywo.
W ostatnim czasie, nie tylko w Europie, ale również na polskim rynku pojawiają się takie rozwiązania jak ogólnopolski system kaucyjny na kubki do kawy "Take! Cup". W takim rozwiązaniu, dzięki kaucji- finansowej motywacji, ułatwiona jest nie tylko zbiórka takich kubków czy opakowań, ale również ich ponowne wykorzystanie, co znacznie wydłuża cykl życia takiego produktu. Właśnie dlatego system zwrotnych kubków na kawę świetnie wpisuje się w ideę GOZu, czyli Gospodarki Obiegu Zamkniętego. GOZ działa tak, żeby wartość surowców, materiałów i gotowych produktów była zachowana tak długo, jak to możliwe, przy jednoczesnej minimalizacji odpadów.
Czekamy na system depozytywo-kaucyjny
W Polsce, wciąż czekamy jednak na wprowadzenie systemu depozytowo-kaucyjnego, który pozwoli na zwiększenie zbiórki opakowań na napoje oraz ich ponowne użycia lub przetworzenie. Jak pokazują dane opublikowane przez Reloop Platform, w Polsce rocznie marnuje się (trafia na składowiska, wycieka do środowiska lub zostaje spalone w spalarniach odpadów) aż 132 opakowań na napoje, na osobę! Oznacza to, że z każdym kolejnym miesiącem opóźnienia we wdrożeniu systemu depozytowo-kaucyjnego, tracimy w Polsce ponad 400 000 000 butelek!! (*417 670 000 przyjmując, że liczba mieszkańców Polski to 37,97 miliona).
Jak pokazują przykłady innych krajów europejskich, wdrożenie takiego systemu pozwala na zebranie średnio 91% opakowań na napoje (**średni współczynnik zwrotów opakowań w funkcjonujących systemach kaucyjnych). Opisany system jest jednym z elementów tzw. ROPu, czyli Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Z każdym miesiącem opóźnienia prac nad projektem, tracimy cenny surowiec, który mógłby być zawrócony do obiegu w systemie depozytowo-kaucyjnym.
Jak można wnioskować z wykazu prac legislacyjnych rządu, przyjęcie ustawy, która wdrażałaby koncepcję ROP obejmującą opakowania, zaplanowane jest na przełom III i IV kw. 2021.
Nowe oznakowania
W projekcie ustawy znalazł się również zapis, wynikający bezpośrednio z zapisów dyrektywy SUP, dotyczący umieszczania na części produktów informacji o tym, jak prawidłowo je zagospodarować po ich użyciu. Według naszych badań, przeprowadzonych przez IMAS, 62% konsumentom, oznakowanie dotyczące tego, do jakiego pojemnika powinno trafić opakowanie po jego użyciu, ułatwiłoby segregację odpadów.
Oznakowania tego typu, mające na celu ułatwienie konsumentom na przykład, późniejszej segregacji opakowań, kiedy staną się już one odpadem, pojawiają się coraz częściej. Koalicji 5 frakcji udało się już rozpocząć pilotaż w tym temacie.
Zagubione sieci to też plastik
Innym często znajdowanym w środowisku morskim odpadem są zagubione sieci rybackie, często wykonane z tworzyw sztucznych. W projekcie znalazły się również zapisy odpowiednio adresujące także kwestie związane z narzędziami połowowymi zawierającymi tworzywa sztuczne, które stanowią poważne zagrożenie m.in. dla fauny morskiej, są również kolejnym źródłem mikrocząstek plastiku w środowisku. Efektywne wdrażanie zobowiązań przedsiębiorcy do ponoszenia kosztów zbierania, transportu i zagospodarowania tychże odpadów, jak również wyznaczenie minimalnych poziomów ich zbierania, to jedno z działań, które może doprowadzić do zminimalizowania problemu zagubionych narzędzi połowowych w regionie Morza Bałtyckiego.
WWF Polska, w ramach przeprowadzonego w latach 2016-2019 projektu MARELITT Baltic, opracowała pakiet szczegółowych rekomendacji w zakresie systemowych rozwiązań ww. problemu, również w zakresie gospodarowania narzędziami połowowymi, które stały się odpadami. Rekomendacje zostały skondensowane w podręczniku projektowym pn. „The Baltic Sea Blueprint – kompleksowy plan działania dotyczący zagubionych sieci rybackich”.
Szukaj
