Dawniej w polskich lasach wilk występował powszechnie. Jego liczebność gwałtownie się zmniejszyła w XX wieku w wyniku wyniszczającej działalności człowieka, przez co ten duży drapieżnik niemal otarł się o wyginięcie. W 1998 roku jednak znalazł się na liście gatunków objętych ścisłą ochroną, dzięki czemu przez ostatnie ćwierćwiecze obserwowaliśmy stopniową odbudowę jego populacji. Obecnie w Polsce żyje około 3500 wilków, a według naukowców gatunek ten wymaga dalszej ochrony.
Poznaj wilczą naturę
Wilk to zwierzę skryte, unikające spotkań z człowiekiem i opiekuńcze w stosunku do swojej grupy rodzinnej. W Polsce liczy ona zwykle około 4-6 osobników i tworzy ją para rodzicielska wraz z potomstwem z obecnego i czasami poprzedniego sezonu. Zdarza się także, że do rodziny należy także rodzeństwo pary rodzicielskiej lub obcy osobnik, ale nie jest to częste zjawisko. Wilki doskonale komunikują się między sobą poprzez wycie lub wydawanie innych odgłosów, a także pozawerbalnie (wydzielając zapachy, używając mimiki czy przybierając określoną postawę ciała). W naturalnych warunkach wilki pozostają samowystarczalne i w pełni niezależne od człowieka. Ingerencja w ich naturalne siedliska prowadzi jednak do konfliktów, za które winą trudno obarczać wilki.
Wilk to gospodarz i opiekun lasu
W leśnym ekosystemie to on stoi na szczycie łańcucha pokarmowego i jako drapieżnik szczytowy kształtuje populacje innych zwierząt, w tym głównie ssaków kopytnych. To z kolei wpływa na kolejne ogniwa łańcucha pokarmowego i dzięki temu wilki przyczyniają się do zachowania równowagi w ekosystemie. Na przykład pośrednio ogranicza straty w drzewostanie, gdyż reguluje populację jeleniowatych, dla których małe drzewa stanowią element diety. Wilk powstrzymuje też rozprzestrzenianie się groźnych chorób, w tym afrykańskiego pomoru świń (ASF) wśród dzików, bo poluje w pierwszej kolejności na osobniki osłabione, w tym chore.
Czemu wilk ma „złą prasę”?
Na przestrzeni wieków powstało wiele stereotypów o wilku jako bezwzględnym zabójcy i szkodniku. Tymczasem w Polsce nie doszło do śmiertelnego ataku wilka na człowieka od II wojny światowej, a one same z natury stronią od ludzi i zdecydowanie chętniej by nas nie widywały. Bywają jednak określane tzw. gatunkiem problemowym, bo mogą atakować zwierzęta gospodarskie. Szkody powodowane przez wilki jednak nie mają istotnego znaczenia gospodarczego – uwzględniając dane z Eurostatu1 wilki uśmiercają tylko 0,05% pogłowia zwierząt w Europie, choć lokalnie mogą być uciążliwe.
Jak WWF pomaga polskim wilkom?
Fundacja WWF Polska od wielu lat aktywnie wspiera ochronę wilka w Polsce, wdrażając rozwiązania, które pozwalają na pokojową koegzystencję między dużymi drapieżnikami a ludźmi. Hodowcom, którzy chcą chronić swoje stada przed ewentualnymi atakami wilków, przekazujemy grodzenia elektryczne – bezpieczne dla ludzi i zwierząt, skutecznie odstraszające duże drapieżniki. Edukujemy też społeczeństwo na temat prawdziwej natury wilków oraz sposobów zachowania się wobec nich w sytuacjach konfrontacyjnych. Prowadzimy też działania rzecznicze, przekonując rządzących o korzyściach przyrodniczych i ekonomicznych wynikających z obecności wilków w naszych lasach. Sprzeciwiamy się komercyjnym odstrzałom i zabiegamy o utrzymanie statusu ochronnego wilka w prawodawstwie unijnym i polskim.
Obecny status ochronny wilka
Do niedawna wilk był gatunkiem ściśle chronionym w obrębie Konwencji Berneńskiej, jednego z kanonicznych aktów prawa międzynarodowego w zakresie ochrony przyrody. Jednak na wniosek Unii Europejskiej, i za zgodą większości krajów Europy, w tym Polski, jego status ochronny został obniżony. Staraliśmy się przekonać naszych rządzących do zmiany stanowiska, niestety bez skutku. Od 6 marca 2025 roku wilk jest jedynie gatunkiem chronionym w obrębie tego prawa, a niedługo podobna regulacja może znaleźć się w akcie prawnym samej Unii, czyli w Dyrektywie Siedliskowej, w której na razie wilk pozostaje ściśle chroniony.
Status prawny wilka w Polsce reguluje z kolei Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, zgodnie z którym wilki objęte są ochroną ścisłą. Polskie prawo będzie obowiązujące i dla nas nadrzędne nawet po obniżeniu ochrony wilka w Konwencji Berneńskiej i Dyrektywie Siedliskowej UE.
Pomóż wilkom przetrwać w Polsce
Podejmowane przez nas działania na rzecz wilków przynoszą efekty. Wzrasta świadomość potrzeby ochrony gatunku. Coraz więcej ludzi rozumie naturę tych zwierząt oraz ich niezbędną rolę w ekosystemie. Zdają sobie też sprawę z trudnej sytuacji żyjących obecnie wilków. Dziś także Ty możesz propagować pozytywny przekaz na ich temat, symbolicznie adoptować zwierzę i aktywnie wspierać nasze działania, które pomogą zapewnić mu bezkonfliktowe sąsiedztwo z człowiekiem.
