Suhak mongolski jest endemicznym podgatunkiem suhaka stepowego, spotykanym jedynie w zachodniej Mongolii. To niezwykłe zwierzę, znane ze swojego charakterystycznego nosa, rozwijało się w izolacji od plejstocenu, przez co bywa nazywane „antylopą z epoki lodowcowej”. Suhaki mongolskie należą do najbardziej zagrożonych wyginięciem ssaków kopytnych świata. Ich liczebność przez lata ulegała znacznym wahaniom. Niegdyś liczne stada tych zwierząt przemierzały stepy i obszary półpustynne znacznej części Mongolii, a dziś żyją jedynie na ok. 40% swojego dawnego terytorium. Jeśli nic się nie zmieni, suhak mongolski może wyginąć.

Za trudną sytuację suhaków mongolskich odpowiadają w znacznej mierze utrata i fragmentacja siedlisk. Rozwój rolnictwa, w tym przede wszystkim wypas zwierząt hodowlanych, sprawia, że suhaki tracą dostęp do stepów, na których pasły się od zawsze. Konkurencja o pokarm ze zwierzętami gospodarskimi oraz wynikający z tego konflikt ze społecznościami pasterskimi spycha suhaki na coraz uboższe w roślinność tereny.  

Te niezwykłe antylopy bywają traktowane przez pasterzy jak szkodniki, co sprawia, że czasami są przez nich zabijane. Poważnym zagrożeniem pozostaje również kłusownictwo. Polowania znacznie zmniejszyły liczebność suhaków w ubiegłym stuleciu. W dalszym ciągu, mimo objęcia ochroną, są one zabijane nie tylko ze względu na futra, ale przede wszystkim rogi, które wciąż wykorzystuje się w tradycyjnej medycynie azjatyckiej. 

Mongolia należy do krajów szczególnie narażonych na skutki zmiany klimatu. Negatywny wpływ człowieka na klimat jest tam zauważalny gołym okiem. Latem coraz częściej wysychają lokalne strumienie, od których zależy przetrwanie nie tylko suhaków, ale też innych zwierząt, w tym hodowlanych. Jednocześnie zwiększa się częstotliwość występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych, zwłaszcza w okresie zimowym. Skrajnie surowe zimy (zwane zudami) charakteryzują się wyjątkowo szybkim i gwałtownym spadkiem temperatury oraz obfitymi opadami śniegu. Gruba warstwa białego puchu niemal uniemożliwia suhakom znalezienie pożywienia, a osłabione, głodne zwierzęta ostatecznie giną na mrozie.  

Długa lista zagrożeń dla przetrwania suhaków mongolskich stale się powiększa. W ostatnim czasie ok. 5 tysięcy osobników padło w wyniku pojawienia się choroby zwanej pomorem małych przeżuwaczy (PPR), którą suhaki zaraziły się od zwierząt gospodarskich (owiec i kóz). Suhak mongolski już kilkakrotnie stanął na krawędzi wymarcia. Dzisiaj, w obliczu nowych zagrożeń, szczególnie potrzebuje naszego wsparcia. 

W Polsce suhaki mongolskie są zupełnie nieznanymi zwierzętami. Co więcej, gdy na nie patrzymy, zdają się przypominać przybyszy z innej, odległej galaktyki. Te niezwykłe antylopy z charakterystycznym nosem, przypominającym trąbę, rzeczywiście są wyjątkowe - stanowią żywy relikt epoki lodowcowej. A to nie jedyny ich związek ze zmieniającym się klimatem. To, co zagraża suhakom najbardziej, to ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak długotrwałe upały czy nadzwyczaj mroźne i śnieżne zimy. Jeśli nie zatroszczymy się o ich przyszłość, stracimy jedno z najbardziej nietypowych zwierząt na świecie.

Dlaczego suhaki są ważne? 

Suhaki mongolskie stanowią nieodłączny element delikatnego ekosystemu stepów i półpustyń zachodniej Mongolii. Są ważną częścią łańcucha pokarmowego – ich mięso jest pokarmem dla dzikich mięsożerców regionu – orła przedniego, sępa kasztanowatego, lisa rudego, rysia euroazjatyckiego czy wilka szarego. Ponadto, pasąc się na stepach, suhaki nawożą je swoimi odchodami, pozwalając roślinności łatwiej się regenerować. W przeciwieństwie do kóz, suhaki nie niszczą korzeni traw, dzięki czemu może ona stosunkowo szybko odrosnąć. Niestety, populacja suhaków mongolskich jest bardzo niestabilna. Bez naszej pomocy nie będą w stanie samodzielnie przetrwać, dlatego tak ważne jest prowadzenie działań ochronnych na rzecz tych niezwykłych antylop.

Nasze działania:

Fundacja WWF Polska wspiera program ochrony suhaka mongolskiego prowadzony przez WWF Mongolia, który ma na celu uchronienie tego podgatunku przed wymarciem. Aby skuteczniej chronić suhaki, kluczowe jest lepsze poznanie tych zwierząt oraz zwrócenie uwagi ludzi na ich trudną sytuację. Co robimy dzięki naszym darczyńcom?

• Z pomocą lokalnych społeczności umieszczamy w terenie fotopułapki, dzięki którym możemy zebrać więcej informacji o suhakach, ich zachowaniu, wędrówkach oraz stanie i liczebności populacji, co pozwala skuteczniej je chronić. 
• Przywracamy kluczowe siedliska suhaka mongolskiego poprzez ochronę naturalnych źródeł wody i wspieranie zrównoważonego gospodarowania pastwiskami w celu zapewnienia odpowiedniej ilości zasobów dla ludzi, zwierząt dzikich i hodowlanych.  
• Wpierając działania dzieci z mongolskich eko klubów, rozwijamy świadomość lokalnych społeczności dotyczącą wartości i korzyści wynikających z ochrony zagrożonych gatunków, w tym suhaka mongolskiego i pantery śnieżnej. Edukacja jest skutecznym sposobem na walkę z kłusownictwem i nielegalnym handlem oraz przeciwdziałanie postępującej zmianie klimatu. 

Co Ty możesz zrobić? 

1. Zostań ambasadorem gatunku – opowiedz o trudnej sytuacji suhaka mongolskiego i metodach jego ochrony znajomym i rodzinie, przeprowadź prelekcję w swojej szkole, bibliotece publicznej czy domu kultury, załóż kółko przyrodnicze.  
2. Będąc na wakacjach, nie kupuj pamiątek, trofeów, produktów i pseudomedykamentów pochodzących z gatunków zagrożonych.  
3. Mongolia to kraj, gdzie skutki zmiany klimatu są szczególnie silnie odczuwalne i powodują wiele problemów środowiskowych. Ogranicz swój ślad węglowy – zamiast samochodu wybierz rower lub transport publiczny, kupuj produkty lokalne i skorzystaj z naszych innych porad (https://www.wwf.pl/aktualnosci/zmiana-klimatu-w-pigulce). W ten sposób pomagasz chronić suhaki, które tracą naturalne siedliska i pokarm oraz giną przez ekstremalne zjawiska pogodowe. 
4. Wesprzyj działania WWF. Już od stycznia, na stronie wwf.pl/pomagam, możesz symbolicznie adoptować suhaka mongolskiego ❤️

Dowiedz się więcej

Źródła: 

1. IUCN SSC Antelope Specialist Group, 2018, Saiga tatarica ssp. mongolica. The IUCN Red List of Threatened Species, dostęp: https://www.iucnredlist.org/species/19833/50194613 (15.12.2020) 
2. Saiga Conservation Alliance, What is a Saiga?, dostęp: http://saiga-conservation.org/saigas/ (15.12.2020) 
3. WWF Mongolia 2017, 54.5 percent of the Mongolian Saiga population is lost due to disease outbrake, dostęp: http://mongolia.panda.org/en/news/?296930/545-percent-of-the-Mongolian-Saiga-population-is-lost-due-to-disease-outbreak (15.12.2020) 
4. WWF Mongolia 2017, Mongolian saiga individuals are fitted with satelite collars, dostęp: http://mongolia.panda.org/en/news/?303830/Mongolian-saiga-individuals-are-fitted-with-satellite-collars (15.12.2020) 
5. WWF Mongolia, 2017, A harsh winter condition is expected for the Mongolian saiga populations, dostęp: https://mongolia.panda.org/en/?uNewsID=315712 (15.12.2020) 
6. WWF Mongolia, 2017, More than 400 Mongolian Saigas die in a disease outbrake, dostęp: http://mongolia.panda.org/en/news/?292057/More-than-4000-mongolian-saigas-die-in-a-disease-outbreak (15.12.2020) 
7. WWF Mongolia, 2019, Mongolian saiga and the rebirth of the spring, dostęp: https://wwf-mongolia.exposure.co/mongolian-saiga (15.12.2020) 
8. WWF Mongolia, 2020, A day in the life of a saiga ranger – winter edition, dostęp: https://wwf-mongolia.exposure.co/a-day-in-the-life-of-a-saiga-ranger (15.12.2020) 
9. WWF Mongolia, 2020, Ice age antelope under threat – who is going to save them?, dostęp: https://wwf-mongolia.exposure.co/ice-age-antelope-under-threat (15.12.2020) 
10. WWF Mongolia, Factsheet on mongolian saiga antelope, dostęp: https://mongolia.panda.org/en/about_mongolia/wildlife/saiga_antelope/ (15.12.2020)