Czy Parlament Europejski przyczyni się do skuteczniejszej ochrony bałtyckiego morświna?

W Parlamencie Europejskim trwa proces ustanawiania nowego Rozporządzenia o technicznych środkach ochronnych w rybołówstwie.

Rozpoznając braki w obecnym prawodawstwie dotyczącym kwestii przyłowu waleni, w ubiegłym roku Komisja Europejska przyjęła propozycję włączenia go do nowego rozporządzenia, tzw. Rozporządzenia o technicznych środkach ochronnych w rybołówstwie (ang. Technical Measures Regulation). 21-go listopada (wtorek), jest ono przedmiotem głosowania w Parlamencie Europejskim na poziomie Komisji Rybołówstwa (PECH).

Ponad 40 europejskich i światowych ekspertów w zakresie ochrony waleni oraz zarządzania rybołówstwem, wzywa do wzmocnienia unijnego prawodawstwa w celu zapewnienia ochrony wrażliwych gatunków, dla których zagrożeniem jest działalność połowowa.

“Los waleni w wodach europejskich znajduje się obecnie w rękach Parlamentu Europejskiego. Ich przyszłość może jednak wyglądać ponuro, jeśli Parlament zdecyduje się podążać za szkodliwymi propozycjami, które znalazły się w raporcie przygotowanym przez sprawozdawcę Komisji Rybołówstwa PECH” - mówi Maria Jujka-Radziewicz z Fundacji WWF Polska.

W sprawozdaniu poddanym pod dzisiejsze głosowanie przedstawiono m.in. propozycję dotyczącą zniesienia obowiązującego zakazu stosowania pławnic (dryfujących sieci skrzelowych) na Morzu Bałtyckim. Tymczasem, ostatnie naukowe oceny wskazują na fakt, że przyłów w sieciach skrzelowych, w dalszym ciągu ma negatywny wpływ na krytycznie zagrożoną populację morświnów w Morzu Bałtyckim, szacowaną na mniej niż 500 osobników! Ponowne wprowadzenie pławnic do Bałtyku, może więc przyczynić się do zwiększenia skali wciąż istniejącego problemu przyłowu morświnów, co dla nielicznej populacji bałtyckiej może mieć tragiczne konsekwencje. Przyłów (przypadkowe połowy) od dziesięcioleci stanowi jedną z głównych przeszkód w skutecznej ochronie waleni. Przypadkowe zaplątanie się w narzędzia połowowe często okazuje się śmiertelne w skutkach. Podczas próby wydostania się z sieci zwierzęta doznają poważnych obrażeń, a w końcu giną w wyniku uduszenia.

Techniczne środki ochronne to zasady mówiące o tym gdzie, kiedy i w jaki sposób powinny być prowadzone połowy ryb i innych organizmów morskich. Środki techniczne mają ogromne znaczenie w kwestii regulowania wpływu połowów na stada ryb, a także na ekosystemy morskie, w tym morskie ssaki i ptaki. Rozporządzenie będzie również odgrywało główną rolę w doprowadzeniu do osiągnięcia celów obowiązującej Wspólnej Polityki Rybołówstwa, w szczególności:

• Odtworzenia i utrzymania populacji stad ryb powyżej poziomów zrównoważonych

• Wdrożenia podejścia ekosystemowego do zarządzania rybołówstwem

• Zminimalizowania wpływu rybołówstwa na ekosystemy morskie

• Unikania niechcianych, przypadkowych połowów oraz stopniowe wyeliminowanie odrzutów

• Zapewnienie spójności z prawodawstwem unijnym odnoszącym się do ochrony środowiska

Morświn (Phocoena phocoena L.) jest jedynym gatunkiem waleni (Cetacea) występującym stale w Bałtyku. Od lat 50 -tych liczba tych ssaków w Morzu Bałtyckim drastycznie się zmniejszyła. Zagrożenia dla przetrwania bałtyckich morświnów są niezwykle poważne. Jeśli ich śmiertelność nie zmniejszy się, w ciągu kilkudziesięciu lat mogą wyginąć w tym regionie całkowicie.

Poważnym  zagrożeniem dla bałtyckiej populacji są tzw. półpławnice stosowane w przybrzeżnych połowach ryb łososiowatych oraz denne sieci stawne. Narzędzia te są przyczyną śmierci ok. 40% morświnów ginących w wodach Bałtyku. Wykonane z delikatnych, często niemal przezroczystych syntetycznych włókien stanowią dla ssaków morskich niezauważalną i trudną do ominięcia przeszkodę. Oczka sieci są na tyle duże, że pysk wpadającego w sieć morświna zostaje bezpowrotnie w niej uwięziony. Na skutek prób uwolnienia się z pułapki, stresu i deficytu powietrza dochodzi do uduszenia.

Naukowcy apelują, aby wymogi dotyczące monitorowania przyłowu były spójne na poziomie UE i miały zastosowanie do wszystkich statków rybackich, niezależnie od ich wielkości, rodzaju narzędzi połowowych lub obszaru geograficznego. Coroczne raportowanie danych o przyłowie przez państwa członkowskie ma zasadnicze znaczenie dla oceny skali i zmian w poziomie przyłowów, wynikającej z nich śmiertelności, a tym samym dla podejmowania skutecznych działań zapobiegawczych i monitorowania ich efektywności.

“Jako organizacja zajmująca się ochroną ekosystemów morskich, w tym krytycznie zagrożonej, bałtyckiej populacji morświna - wzywamy polityków do poparcia rozwiązań, które pomogą skuteczniej chronić ten gatunek i zmniejszyć zjawisko przyłowu” - podkreśla Maria Jujka-Radziewicz z WWF Polska.

Więcej na temat działań WWF Polska na rzecz ochrony morświna tutaj: https://www.wwf.pl/zagrozone-gatunki/morswin