Zakwity sinic co roku rujnują wakacje wielu miłośnikom kąpieli w Bałtyku. Kontakt z wodą pełną cyjanobakterii, bo tym właśnie są sinice, może powodować gorączkę, osłabienie i wymioty, a nawet drżenie mięśni czy trudności z oddychaniem. Z powodu zakwitu, kąpieliska w Sopocie, Mikoszewie i Stegnach zostały zamknięte dla turystów i mieszkańców okolic. Niestety, problem ten powtarza się na polskim wybrzeżu, prawie każdego roku.
Dlaczego Bałtyk kwitnie?
Przyzwyczailiśmy się już do tego, że wraz z wysoką temperaturą powietrza, w wodzie pojawia się gęsty kożuch a morze zaczyna nieprzyjemnie pachnieć. Zjawisko towarzyszy nam tak często, że nie zadajemy już sobie pytania, dlaczego tak się dzieje a nawet myślimy, że tak po prostu jest nad Bałtykiem i nic się z tym nie da zrobić. Nic bardziej mylnego! Zakwity sinic są spowodowane przeżyźnieniem wód związkami azotu i fosforu (tzw. eutrofizacja).
Skąd w morzu azot i fosfor?
Aż 50% pochodzi z rolnictwa. Od kilkudziesięciu lat w krajach nadbałtyckich intensywnie rozwija się produkcja rolna. By zwiększyć plony, do uprawy roślin stosowane są nawozy, zarówno sztuczne jak i naturalne, zawierające związki azotu i fosforu. Niewykorzystane przez rośliny nadwyżki nawozów oraz niezabezpieczone odchody zwierząt, razem z deszczem, spływają do wód gruntowych i rzek. W ten sposób substancje takie jak azotany i fosforany niesione przez rzeki trafiają do morza. Masowa regulacja rzek w naszym kraju, czyli przekształcenie naturalnego koryta rzecznego, zwiększa jego przepustowość, przez co woda jeszcze szybciej płynie do morza, a azot i fosfor, zamiast zostać w glebie, trafia do morza. Dochodzi do tzw. negatywnego przeżyźnienia morza, czyli eutrofizacji
Polska zatruwa Bałtyk
Polska jest jednym z największych dostarczycieli azotanów i fosforanów w zlewisku Bałtyku. Prawie 24% związków azotu i 44% związków fosforu dostaje się do morza właśnie z naszego kraju. Innym źródłem substancji odżywczych są źle oczyszczone ścieki przemysłowe i komunalne.
Eutrofizacja i utrzymywanie się wysokiej temperatury wody przyczyniają się do powstawania zakwitów sinic i glonów. Masowe zakwity tych organizmów powodują zmętnienie wody i ograniczają jej przejrzystość, woda w Bałtyku staje się mętna i zaczyna przypominać zieloną zupę. Zabarwienie kożuchów sinicowych jest różne: niebiesko-zielone, szaro-zielone, zielonkawo-brązowe oraz niekiedy czerwono-brązowe. Zależy to od gatunków tworzących kożuch, intensywności światła i wieku zakwitu. Wiele gatunków może wydzielać zapachy zatęchłe, ziemiste, lub trawiaste. Takie zakwity glonów czasami mogą tworzyć piany na brzegu zbiornika. W przypadku kontrolowanych kąpielisk, gdy dojdzie do namnożenia się sinic, zostają one zamknięte. Bardzo często sytuacja jest dynamiczna i zmienia się w ciągu kilku godzin. Plaże zostają na nowo otwarte, a inne – jeszcze przed chwilą bezpieczne – zamknięte.
Gdy kończy się zakwit, glony i sinice obumierają i opadają na dno morza, gdzie gromadzi się martwa materia, zgromadzona na dnie rozkładana jest przez bakterie tlenowe. W tym procesie intensywnie zużywany jest tlen, którego po pewnym czasie zaczyna brakować żyjącym tam organizmom. Gdy brakuje tlenu, rozkład kontynuowany jest przez bakterie beztlenowe, które uwalniają do środowiska szkodliwy dla organizmów siarkowodór. W ten sposób powstają martwe strefy – obszary o obniżonej ilości tlenu lub całkowite pustynie tlenowe,w których zamiera życie. Powierzchnia martwych stref w Bałtyku wzrosła 10-krotnie w ciągu 115 lat i zajmuje około 17% powierzchni dna morza.
Czerwonym kolorem zaznaczono strefy, w których koncentracja tlenu jest poniżej 2 mg/l w strefach przydennych; kolorem czarnym, w których koncentracja tlenu jest bliska 0 mg/l.
Źródło: https://www.pnas.org/content/111/15/5628, data pobrania 8.01.2019 r.
Możemy uzdrowić Bałtyk
Najważniejszym działaniem chroniącym stan wód Bałtyku jest ograniczenie ilości dopływu substancji odżywczych do wód. Mając na uwadze, że głównym źródłem jest rolnictwo, Fundacja WWF podejmuje działania właśnie w tym obszarze. WWF Polska od lat zaangażowana jest w promocję rolnictwa przyjaznego środowisku morskiemu, m.in. za sprawą organizowanego konkursu na Rolnika Roku regionu Morza Bałtyckiego. Celem konkursu jest zebranie i pokazanie najlepszych, przyjaznych Morzu Bałtyckiemu praktyk rolniczych (np. stosowanie stref buforowych, utrzymywania śródpolnych oczek wodnych czy precyzyjne dobieranie dawek nawozowych), a także wyróżnienie rolników, którzy prowadzą swoją działalność z poszanowaniem środowiska i Bałtyku. Fundacja WWF jest przekonana, że zamiast modelu rolnictwa intensywnego należy zapewnić wsparcie rolnictwu zrównoważonemu, które umożliwia produkcję wysokojakościowej żywności, sprzyja powstawaniu dobrze prosperujących społeczności wiejskich oraz zabezpiecza i chroni środowisko naturalne. Aktualna polityka rolna wspiera rolnictwo intensywne, wzmożoną presję na przyrodę i nadmiernie wykorzystanie zasobów naturalnych, dlatego tak ważna jest reforma Wspólnej Polityki Rolnej w perspektywie 2021-2027, która w swoich zapisach spełniałaby wymagania społeczne i środowiskowe.
Szukaj
