Nawet jeśli nie jesteś politykiem ani rolnikiem – kierunek rozwoju sektora rolniczego w Polsce powinien być dla Ciebie ważny. Produkcja żywności to w końcu jedna z najbliższych nam gałęzi gospodarki. Z jej owoców korzystamy praktycznie każdego dnia kupując i konsumując. Jednak rocznie polskie rolnictwo emituje do atmosfery ok. 32 mln ton ekwiwalentu CO₂¹. To mniej więcej tyle, co największy truciciel Europy – elektrownia Bełchatów. Emisje gazów cieplarnianych zmieniają klimat, a żeby nie doprowadzić do katastrofy, najpóźniej do 2050 roku musimy je globalnie zredukować do zera. Wiemy, jak razem możemy osiągnąć to w polskim rolnictwie. 

Ślad środowiskowy naszego obiadu 

Zachodnia dieta – bogata w mięso, nabiał i przetworzoną żywność – to siła napędowa wielu negatywnych zmian w naszym środowisku. To nie tylko emisje gazów cieplarnianych, które pogłębiają zmianę klimatu. To także utrata różnorodności biologicznej, zużycie zasobów wody czy degradacja ekosystemów. Jak wynika z ostatniego raportu WWF „Living Planet Report 2020” rolnictwo odpowiada za 75% całkowitego zużycia słodkiej wody przez ludzkość i to m.in. niezrównoważone rolnictwo przyczyniło się w ciągu ostatnich ok. 40 lat do zmniejszenia globalnej populacji kręgowców aż o 68%. Nietrudno w to uwierzyć, jeśli uświadomimy sobie fakt, że ponad 30% obszarów lądowych na świecie wykorzystywanych jest właśnie pod uprawę roślin i hodowlę zwierząt².  

Rolnictwo zmienia klimat, a klimat zmienia rolnictwo 

Jak możemy przeczytać w najnowszym raporcie WWF Polska „Zeroemisyjna Polska 2050”: w naszym kraju grunty rolne zajmują już 62% powierzchni lądowej³. Dla porównania Parki Narodowe pokrywają tylko 1% terytorium Polski⁴. Niestety, jak wynika z naszego raportu, polskie rolnictwo będzie musiało w niedalekiej przyszłości sprostać rosnącemu globalnemu popytowi na żywność. I to nie tylko z powodu naszej galopującej konsumpcji czy zwiększającej się liczebności światowej populacji. Według ekspertów coraz bardziej dotkliwe skutki zmiany klimatu mogą doprowadzić do upadku, a co najmniej do istotnego zmniejszenia produkcji rolnej w rejonach tropikalnych. Utracona tam produkcja będzie musiała zostać zrekompensowana większą ilością żywności wytwarzanej m.in. w Europie. Jednocześnie także tu produkcja rolna podlegać będzie presji klimatycznej. W Polsce będzie to przede wszystkim deficyt wody oraz częstsze i dłuższe fale upałów. Dlatego tak ważne jest, aby rolnictwo w większym niż dotychczas stopniu uczestniczyło w redukcji emisji gazów cieplarnianych, wdrażając jednocześnie programy adaptacyjne. 

Rolnictwo neutralne klimatycznie? 

Wprowadzanie rozwiązań wspierających neutralność klimatyczną w polskim rolnictwie nie będzie możliwe bez zaangażowania sfery polityki i stworzenia ram instytucjonalno-prawnych do ich realizacji. Dlatego w proces transformacji – zarówno na poziomie organizacyjnym jak i praktycznym – muszą włączyć się przede wszystkim instytucie publiczne. Jak możemy przeczytać w raporcie „Zeroemisyjna Polska 2050” jednym z rozwiązań, które mogłoby zostać wprowadzone przez polityków jako skuteczne narzędzie do walki o redukcję emisji CO2 z sektora rolniczego, ale też służące podejmowaniu odpowiedzialnych decyzji zakupowych przez konsumentów, byłoby wprowadzenie systemu oznaczania produktów spożywczych informacją o ich śladzie węglowym. Dzięki takiemu usprawnieniu konsumenci mogliby wybierać produkty wytworzone z większą troską o klimat, a także te z rynku lokalnego, które nie są importowane z odległych miejsc (np. mięso z krów hodowanych w Brazylii, czy kwiaty uprawiane i sprowadzane na rynek europejski z Afryki). Taki mechanizm byłby też mobilizacją dla producentów, w tym rolników, do większego wysiłku na rzecz odpowiedzialności względem klimatu. 

Przyszłość rolnictwa naszą wspólną sprawą 

Dokonując codziennych wyborów konsumenckich możemy realnie wpływać na naszą przyszłość. Na to, jak będzie ona wyglądała każdego dnia głosujemy naszym portfelem i widelcem. Powinniśmy zrobić wszystko, aby wspierać polskich rolników w zwrocie w kierunku zeroemisyjnego rolnictwa. Co możesz zrobić już dziś?

Jeśli chcesz zmniejszyć wpływ produkcji żywności na środowisko naturalne, to musisz się zaangażować! Oto 5 kroków, które możesz podjąć: 

1. Ogranicz produkty pochodzenia zwierzęcego. Każda Twoja decyzja zakupowa ma znaczenie. Im mniejsze będzie zapotrzebowanie konsumentów na mięso czy nabiał, tym mniej będą wytwarzać go producenci. 
2. Nie marnuj. Mniej więcej 1/3 całej żywności produkowanej na świecie nigdy nie jest spożywana. W Polsce co roku wyrzuca się około 9 mln ton żywności. To 450 tys. tirów wypełnionych po brzegi zmarnowanym jedzeniem, które ustawione w rzędzie połączyłyby Warszawę z Dubajem⁵. Mądrze gospodarując wytworzonymi produktami, możemy nie tylko ograniczyć społeczne konsekwencje marnotrawstwa, ale i klimatyczne – rozkładająca się żywność emituje do atmosfery metan – jeden z najgroźniejszych gazów cieplarnianych. 
3. Kupuj odpowiedzialnie. Konsumenci powinni poszukiwać produktów, certyfikowanych. Tu drogowskazem może być certyfikat dla rolnictwa ekologicznego UE (logo zielonego listka obrysowanego gwiazdkami UE). Wybierając certyfikowaną lub bardziej zrównoważoną żywność, możesz wysłać wiadomość do sklepów spożywczych i marek, że ślad węglowy (czyli wpływ danego produktu na emisję gazów cieplarnianych, wyrażony w ekwiwalencie dwutlenku węgla) ma dla Ciebie znaczenie. 

4. Zapoznaj się z rolnikami i hodowcami. Nawet w dużych miastach jest to możliwe. Odwiedzając pobliskich rolników, hodowców lub kooperatywy spożywcze lepiej zrozumiesz, jak rolnictwo może służyć jako narzędzie ochrony środowiska. A dzięki zrozumieniu i osobistym relacjom możesz zacząć uczestniczyć w wyzwaniu, jakim jest bardziej zrównoważona produkcja i konsumpcja żywności. 

5. Wspieraj polityków, którzy chronią klimat. Politycy mają kluczowy wpływ na rolnictwo i jego wpływ na klimat. Możesz zaangażować się w ten proces. Głosuj mądrze i poproś swojego polityka o wspieranie działań, które pomagają rolnikom i hodowcom chronić dziką przyrodę i klimat podczas produkcji żywności. 

Więcej na temat rekomendacji na rzecz osiągnięcia zeroemisyjnego rolnictwa w Polsce do 2050 roku przeczytasz w naszym raporcie “Zeroemisyjna Polska 2050”, który dostępny jest tutaj >>. 

Źródła:

¹ Zeroemisyjna Polska 2050, WWF Polska, 2020 

² Living Planet report 2020, WWF, 2020 

³ Zeroemisyjna Polska 2050, WWF Polska, 2020 

⁴ https://www.gov.pl/web/srodowisko/parki-narodowe2 

⁵ Federacja Polskich Banków Żywności, 2019