WWF Polska jest jednym z partnerów międzynarodowego projektu Fish Forward, którego celem jest podnoszenie świadomości na temat społecznych i ekologicznych skutków konsumpcji ryb. Jednym z ważnych aspektów projektu jest pokazanie wpływu jaki konsumenci w Europie mają na lokalne społeczności rybaków w krajach rozwijających się - na ich utrzymanie i wyżywienie. Aż połowa importowanych do Unii Europejskiej produktów morskich pochodzi z krajów rozwijających się, mamy więc bardzo duży wpływ na sytuację rybaków małej skali w takich krajach jak np. Indie, Filipiny czy Wietnam.
Drobni rybacy odpowiadają za niemal połowę światowych połowów i stanowią 90% pracowników zatrudnionych w połowach komercyjnych, przetwórstwie i innych gałęziach sektora. Szacuje się, że jest to aż 108 milionów pracowników - czyli więcej niż osób zatrudnionych w przemyśle ropy i gazu, dostawach i turystyce łącznie1.
W ramach projektu Fish Forward mamy kontakt z lokalnymi rybakami w krajach Globalnego Południa, pytamy więc jak radzą sobie teraz, podczas pandemii i zatrzymania gospodarki. Stamtąd bowiem pochodzi znaczna część ryb na naszym rynku.
Rybacy małej skali obawiają się o przyszłość, a zrównoważone rybołówstwo staje się jeszcze bardziej istotne niż wcześniej.
Wielu rybaków małej skali prowadzi nierówną walkę ze skutkami pandemii starając się zachować swoje główne źródło utrzymania. Zmieniło się zapotrzebowanie klientów, utrudniony, a nawet często zamknięty jest dostęp do rynku zbytu, transport wewnętrzny i międzynarodowy jest zamknięty.
Znaczne spadki w imporcie.
Obserwując regularne komunikaty Europejskiego Obserwatorium Rynku w zakresie Rybołówstwa i Akwakultury (EUMOFA) dostrzegamy znaczne spadki w imporcie ryb i owoców morza do Europy w wyniku zamknięcia i spowolnienia gospodarki: wielkość importu zmniejszyła się o 43%, jego wartość o 40%.
Spadki odnotowano we wszystkich kategoriach produktów - świeżych, mrożonych i przetworzonych. Wśród produktów świeżych, największy spadek odnotowano dla ryb niefiletowanych.
Porównując podobny okres w roku 2019, import świeżych dorszy i tuńczyków był w minionych tygodniach niższy o niemal 23%2.
Sytuacja jest tragiczna zwłaszcza w krajach rozwijających się.
Kryzys związany z pandemią spowodował zamknięcie wielu targów rybnych i wstrzymanie łańcuchów dostaw, przez co drobni rybacy w krajach rozwijających się nie mają gdzie sprzedawać swoich produktów. Ta przerwa zagraża nie tylko rybakom, ale również wszystkim pracownikom zaangażowanym w przetwórstwo, transport i dystrybucję ryb i owoców morza. Oni wszyscy stracili właśnie główne źródło dochodu. A ponieważ w większości przypadków nie posiadają oszczędności czy infrastruktury i systemu wsparcia, aby przetrwać kryzys takiej skali, dotyka ich to jeszcze bardziej.
Miliony osób są zawodowo zależne od sektora rybołówstwa. Obawiamy się, że wiele z nich traci w wyniku pandemii źródło dochodu i możliwość utrzymania, jest jednak zbyt wcześnie, aby pozyskać dane mogące oszacować dokładną skalę problemu.
“Wiele społeczności drobnych rybaków, z którymi jesteśmy w kontakcie w ramach projektu odczuwa obecnie ogromne trudności związane z kryzysem. Walczą o przetrwanie dla siebie i swoich bliskich.” - Sabine Gisch-Boie, WWF Austria.
Nasi partnerzy projektu z biur WWF w krajach rozwijających się przesyłają nam kolejne relacje o ograniczeniach w operacjach połowowych, o zamkniętych targach i aukcjach rybnych.
“Zauważamy utrudnienia w handlu rybami, zwłaszcza na aukcjach ryb. A także ograniczenia dla działań połowowych w wybranych stanach.” - Vinod Malayilethu, Koordynator projektu Fish Forward w Indiach.
“Na Filipinach najbardziej ucierpieli drobni rybacy. Zamknięcie restauracji spowodowało spadek zapotrzebowania na niektóre gatunki ryb, takie jak na przykład tuńczyk. Zdarza się też, że ceny rynkowe na produkty rybne nie pokrywają obecnie nawet podstawowych kosztów operacji połowowych przez co kryzys bardzo realnie zagroził przetrwaniu rybaków poławiających tuńczyki wędami ręcznymi.” Joann Bonondo, Koordynator projektu Fish Forward na Filipinach.
JAK MOGĄ POMÓC KONSUMENCI W EUROPIE?
“Teraz, a zwłaszcza po zakończeniu kryzysu ważne jest, aby konsumenci wybierali ryby i owoce morza pochodzące ze zrównoważonych połowów. Jedynie zrównoważone rybołówstwo i zrównoważona akwakultura mogą zapewnić przetrwanie tych kluczowych dla nas zasobów, które zapewniają wyżywienie i utrzymanie dla 800 milionów ludzi na całym świecie.” Georg Scattolin, WWF Austria.
Kryzys związany z pandemią wymaga pilnych działań dla ratowania zdrowia i życia ludzi a także wsparcia gospodarki. Jest to także okazja, aby wszelkie przyszłe działania planowane były już w kontekście szerokiego planu dla Europy i rozwoju w ramach Nowego Zielonego Ładu, tak aby w walce z pandemią nie zaostrzać istniejących już wcześniej problemów związanych z kryzysem klimatycznym3.
Co to oznacza dla oceanów i sektora rybołówstwa?
O ile przerwa w połowach dała chwilowy ‘oddech’ populacjom dzikich ryb, nie możemy się jeszcze cieszyć ponieważ przerwa ta nie wynika z wprowadzenia odpowiedzialnych narzędzi połowowych czy ustanowienia zgodnych z rekomendacjami naukowców limitów połowowych, a raczej z konieczności. Nie powinniśmy wracać do rozwiązań, przez które 90% zbadanych dzikich stad ryb na świecie jest przełowione lub poławiane na najwyższym poziomie. Z kryzysu powinniśmy wyjść z systemem rozwiązań pozwalających na: inwestycje w badania ekosystemów morskich, stabilne modele zatrudnienia w sektorze rybołówstwa, odejście od subwencji, które przyczyniają się do nadmiernych połowów4.
Niniejsza publikacja została przygotowana z udziałem finansowym Unii Europejskiej. Za treść tej publikacji odpowiada wyłącznie WWF i nie można jej w żaden sposób odbierać jako stanowisko Unii Europejskiej.
Autorka: Marta Pilarska
1 The World Bank. Hidden harvest: the global contribution of capture fisheries (English) http://documents.worldbank.org/curated/en/515701468152718292/pdf/664690ESW0P1210120HiddenHarvest0web.pdf (dostęp: 29.05.2020)
2 Tygodniowe zestawienia i analizy Europejskiego Obserwatorium Rynku w zakresie Rybołówstwa i Akwakultury (EUMOFA). Tydzień 16.
3,4 Griffin Carpenter: Setting the right safety net: A framework for fisheries support policies in response to Covid-19. 2020 https://our.fish/wp-content/uploads/2020/04/Covid-19-Blue-recovery-paper_FINAL.pdf (dostęp 29.05.2020)
Szukaj
