„Systemy żywnościowe mają potencjał, żeby pielęgnować zdrowie ludzi i wspierać zrównoważone środowisko, jednak obecnie zagrażają obydwu”, tak zaczyna się zeszłoroczny raport¹ prestiżowego, naukowego czasopisma medycznego The Lancet. System żywnościowy to wszystkie elementy związane z wytwarzaniem żywności, zaczynając od rolnictwa, przez przetwarzanie, pakowanie, dystrybucję, sprzedaż i kończąc na naszej konsumpcji.

Naukowcy wiedzą, że system wytwarzania żywności ma negatywny wpływ na środowisko i wiedzą też co trzeba zrobić, żeby ten trend odwrócić (rys.1) 

A więc skoro jednym z ważniejszych obszarów, które wpływają na wadliwy system żywnościowy są diety, czyli to co i jak jemy, to my jako konsumenci mamy ogromny wpływ! Jedną z najprostszych rzeczy jaką może zrobić każdy z nas to przyjęcie diety planetarnej (Planet-based diet²), czyli takiej która ma niski negatywny wpływ na środowisko i jednocześnie oferuje duże korzyści zdrowotne. I najważniejsze -  nie trzeba od razu przechodzić rewolucji żywieniowej – czasem małe zmiany mogą wiele zmienić. Możliwe jest więc rozwiązanie win-win, czyli takie, w którym nie ma przegranych – zyska zarówno nasze zdrowie jak i stan planety. Dieta planetarna w każdym zakątku świata będzie trochę inna, bo nie ma jednej, która by pasowała wszystkim mieszkańcom Ziemi, ale w Europie zawsze jej elementem jest zmniejszenie konsumpcji produktów odzwierzęcych (mięsa, nabiału, jajek), a zwiększenie ilości produktów roślinnych. Tak według autorów raportu komisji EAT-Lancet wygląda planetarny talerz: 

Planetarny talerz powinien składać się z ok. połowy talerza warzyw i owoców, a w drugiej połowie (tu pokazanej zgodnie z rozkładem kalorii): z produktów pełnoziarnistych, białek pochodzenia roślinnego, nienasyconych tłuszczów roślinnych i opcjonalnie ze skromnych ilości białka pochodzenia zwierzęcego.

Diety nierozerwalnie łączą nasze zdrowie i zdrowie planety. Komisja EAT-Lancet przeanalizowała potencjalny wpływ zmiany diety na śmiertelne choroby związane z niewłaściwym odżywianiem się i wyliczyła, że zmiana niezdrowej diety na dietę planetarną mogłaby zapobiec 11 milionom przedwczesnych zgonów rocznie. 

Sama zmiana diety nie wystarczy jednak, żeby odwrócić trend negatywnego wpływu systemu żywnościowego na środowisko. Aby to się udało potrzebne są ambitne i odważne zobowiązania do zmiany praktyk produkcji żywności, w tym krajowe wysiłki do wprowadzenia praktyk agroekologicznych, agroleśnych czy też rolnictwa regeneracyjnego. Nie można zapomnieć też o zmniejszeniu poziomu ilości marnowanej żywności.  

Przy transformacji systemu żywnościowego, każdy jego uczestnik, od rolnika przez przetwórcę, dystrybutora aż do konsumenta powinien być wysłuchany. Transformacja powinna być sprawiedliwa społecznie, ekonomicznie i środowiskowo.

Nauka pokazuje co trzeba zrobić, znamy rozwiązania - teraz wszystko w naszych rękach i w naszych żołądkach. 

 

Źródła:

¹ Willett W. et al (2019 r.) Food in the Anthropocene: the EAT–Lancet Commission on healthy diets from sustainable food systems (Żywność w Antropocenie: Komisja EAT-Lancet o zdrowych dietach ze zrównoważonych systemów żywnościowych) 

² WWF (2020). Bending the Curve: The Restorative Power of Planet-Based Diets. Loken, B. et al. WWF, Gland, Switzerland (Odwrócić trend: naprawcza siła diety planetarnej)  

Biblioteka: 

• Willett W. et al (2019 r.) Food in the Anthropocene: the EAT–Lancet Commission on healthy diets from sustainable food systems (Żywność w Antropocenie: Komisja EAT-Lancet o zdrowych dietach ze zrównoważonych systemów żywnościowych) 
• https://eatforum.org/content/uploads/2019/07/EAT-Lancet_Commission_Summary_Report.pdf 
• WWF (2020). Bending the Curve: The Restorative Power of Planet-Based Diets. Loken, B. et al. WWF, Gland, Switzerland (Odwrócić trend: naprawcza siła diety planetarnej)  
• https://planetbaseddiets.panda.org/