08 kwietnia 2025

Choć Polska podpisała Traktat o pełnym morzu ONZ we wrześniu 2023 roku, dokument wciąż nie został przez nasz kraj ratyfikowany. Tymczasem jego wejście w życie zależy od ratyfikacji przez co najmniej 60 krajów. Fundacja WWF Polska apeluje do Premiera o natychmiastowe podjęcie działań, które umożliwią skuteczną ochronę oceanów – również tych poza krajową jurysdykcją.

We wrześniu 2023 roku Polska dołączyła do grona państw, które podpisały historyczne Porozumienie w ramach Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza, znane jako Traktat o pełnym morzu. Dokument ten dotyczy ochrony i zrównoważonego wykorzystania morskiej bioróżnorodności na obszarach poza krajową jurysdykcją – czyli na pełnym morzu. Zapisy dokumenty odnoszą się do około połowy powierzchni Ziemi i aż 95% objętości oceanów – największego i najważniejszego ekosystemu naszej planety.

 

Wspólna odpowiedzialność za przyszłość oceanów

Celem Traktatu jest promowanie równości i sprawiedliwości w zarządzaniu oceanami, walka z degradacją środowiska i zmianą klimatu , a także zapobieganie utracie różnorodności biologicznej na pełnym morzu. Szczególnie istotnym zapisem Porozumienia jest postulat objęcia ochroną co najmniej 30% powierzchni mórz i oceanów do 2030 roku – zgodny z Globalnymi Ramami Bioróżnorodności (ang. Global Biodiversity Framework) ONZ czyli inaczej Porozumieniem Kunming-Montreal, unijną Strategią ochrony bioróżnorodności oraz regionalnym Bałtyckim Planem Działania HELCOM z 2021 roku.

Przyjęcie Traktatu o pełnym morzu było kamieniem milowym w wieloletnich staraniach społeczności międzynarodowej. Jego opracowanie i podpisanie wieńczy ponad dekadę trudnych, wielostronnych negocjacji. Porozumienie uzupełnia Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS), która stanowi podstawę prawną dla wszelkich działań człowieka na oceanie.

Unia Europejska i jej państwa członkowskie odegrały kluczową rolę w procesie przyjęcia Porozumienia, przewodząc koalicji 52 krajów popierających dokument. Dziś Europa ponownie może objąć pozycję lidera – tym razem w doprowadzeniu do jego wejścia w życie.

Aby Traktat o pełnym morzu stał się prawnie obowiązujący, musi zostać ratyfikowany przez co najmniej 60 krajów. Do tej pory zrobiło to zaledwie 21. W czerwcu 2025 roku w Nicei odbędzie się Konferencja ONZ poświęcona oceanom pod hasłem „Nasz Ocean. Nasza przyszłość. Nasza odpowiedzialność”. To wyjątkowa okazja, by ogłosić wejście Traktatu w życie – ale stanie się to możliwe tylko wtedy, gdy do tego czasu kolejni sygnatariusze dokonają ratyfikacji.

 

Apel do Premiera: czas działać

Polska, jako kraj sprawujący obecnie prezydencję w Radzie Unii Europejskiej, może – i powinna – odegrać kluczową rolę w tym procesie. Fundacja WWF Polska apeluje do Premiera Donalda Tuska o przyspieszenie prac nad ratyfikacją Porozumienia oraz o aktywną dyplomację, która zachęci inne państwa UE do podjęcia podobnych kroków.

Podobny apel do Premiera wystosowały w marcu czołowe polskie instytucje naukowe zajmujące się badaniami morskimi: Instytut Oceanologii PAN, Morski Instytut Rybacki PIB, Wydział Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego oraz Komitet Badań Morza PAN1.

– Liczymy, że Premier weźmie pod uwagę głos nie tylko środowiska naukowego, ale również społeczeństwa obywatelskiego, które nie chce dalej zwlekać ze skuteczną i sprawiedliwą ochroną obszarów morskich – również tych poza krajową jurysdykcją. Jak najszybsze wejście w życie Porozumienia leży bez wątpienia zarówno w interesie naszego kraju, jak i całej Unii Europejskiej – podkreśla dr Andrzej Ginalski, kierownik Zespołu Morskiego Fundacji WWF Polska.

 

Oceany nie mogą czekać

Morza i oceany to wspólne dziedzictwo ludzkości. Ich przyszłość zależy od zdecydowanych i szybkich działań rządów, w tym także Polski. Ratyfikacja Traktatu o pełnym morzu przez nasz kraj będzie wyrazem odpowiedzialności za globalne dobro wspólne oraz krokiem ku skutecznej ochronie bioróżnorodności naszej planety.

 

1 https://www.iopan.pl/assets/files/aktualnosci/apel-do-premiera.pdf