Edukacja klimatyczna

22 kwietnia, z okazji Światowego Dnia Ziemi, UN Global Compact Network Poland, WWF Polska, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny, Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki, IKEA Retail Polska oraz Onet.pl. – wspólnie, jako partnerzy, rozpoczynają kampanię społeczną na rzecz edukacji klimatycznej.

Celem kampanii jest zwrócenie uwagi na rolę i potrzebę prowadzenia w szkołach rzetelnej edukacji klimatycznej – opartej na danych naukowych i realizowanej w ramach obowiązujących przedmiotów. Wspólnie z partnerami chcemy zachęcać jak najwięcej osób do wyrażania poparcia dla edukacji klimatycznej w szkołach. Apelujemy do polskiego rządu o uzupełnienie podstawy programowej w szkołach o edukację na temat zmiany i ochrony klimatu. Według ONZ edukacja klimatyczna jest jednym z kluczowych elementów globalnej odpowiedzi na zmianę klimatu. Budowanie świadomych i odpowiedzialne postawy społecznych jest niezbędne w obliczu wyzwań, z którymi muszą zmierzyć się obecne i przyszłe pokolenia.

Zbierając jak największą liczbę podpisów pod petycją, chcemy pokazać skalę społecznego poparcia dla wprowadzenia realnej zmiany w systemie edukacji, czyli uzupełnienia podstawy programowej nauczania w szkołach o edukację na temat zmiany i ochrony klimatu. Edukacja ta powinna być oparta na danych naukowych i prowadzona w ramach obowiązujących przedmiotów.

W obecnej podstawie programowej nauczania w Polsce informacje na ten temat są w większości rozproszone, wybiórcze, nie pokazujące złożoności i wielowątkowości tematyki oraz nie zawsze aktualne. Wiele z nich znajduje się wyłącznie w rozszerzonych programach nauczania.

Kampania jest rezultatem współpracy różnych podmiotów – przedstawicieli organizacji pozarządowych, instytucji i biznesu. Wszyscy angażują się w ten projekt ze względu na wspólny cel, którym jest stworzenie lepszej przyszłości dla kolejnych pokoleń na naszej planecie – naszym wspólnym domu. Wszyscy partnerzy od lat prowadzą i angażują się w liczne inicjatywy dotyczące ochrony środowiska i klimatu.

Teraz wspólnie chcemy zwrócić uwagę na rolę i potrzebę prowadzenia rzetelnej edukacji klimatycznej w szkołach. Jesteśmy przekonani, że tylko poprzez wspólne działania wielu różnych podmiotów i zaangażowanie całego społeczeństwa, możemy zmierzyć się teraz i w przyszłości z wyzwaniami kryzysu klimatycznego.

W kampanii mowa o zielonych miastach. Co wspólnego ma to z edukacją klimatyczną? To mieszkanki i mieszkańcy w dużej mierze tworzą swoje miasta i wpływają na jakość życia w nich. Chcemy pokazać, że przestrzeń, w której żyjemy może być dużo przyjaźniejsza.

Zielony kolor kojarzy się dwojako - z drzewami i roślinnością, ale także z zieloną, pochodzącą z odnawialnych źródeł energią. Wprowadzenie obydwu z tych czynników pozwoli miastom zaadaptować się do zmian klimatu i przeciwdziałać katastrofie.

Roślinność jest jedynym naturalnym producentem tlenu na Ziemi. Stanowi też schronienie i pokarm dla wielu gatunków. Jest szczególnie istotna dla zachowania miejskiej bioróżnorodności, zwłaszcza wśród owadów. Jej obecność w miastach wpływa na jakość powietrza, którym oddychamy, a oprócz tego po prostu upiększa krajobraz. Ponadto pomaga lokalnie zaadaptować się do zmian klimatu. W upalne dni obecność drzew obniża temperaturę, a ich cień pozwala na chwilę wytchnienia od ekstremalnej pogody.

Przeprowadzenie sprawiedliwej transformacji energetycznej i przejście na odnawialne źródła energii to jeden z najważniejszych czynników w walce z katastrofą klimatyczną. Marzymy o miastach, które mogą funkcjonować w sposób przyjazny dla Planety, nie emitując tak wielu gazów cieplarnianych, przyczyniających się do wzrostu temperatury.

To ważne, aby od najmłodszych lat pokazywać, że możemy tworzyć miasta inaczej, a ich najmłodsi mieszkańcy i mieszkanki byli tego świadomi.

Dzikie łąki oprócz stanowienia ważnej i pięknej części polskiego krajobrazu, są naturalnym środowiskiem dla zróżnicowanych gatunków zwierząt, roślin i owadów- są ostoją dla polskiej bioróżnorodności.

Dzikie łąki są szczególnie narażone na skutki zmian klimatu, jakimi są m.in. częstsze ekstrema pogodowe i częstsze susze. Jako przykład ekstremum, można wymienić gwałtowne i silne ulewy. Nagle i intensywnie spadająca woda nie wsiąka do gleby, a spływa po jej wierzchu, trafiając tym samym do rzek. Ulewy przyczyniają się również do erozji gleby, ponieważ wypłukują z niej minerały i składniki odżywcze.

Problem suszy staje się coraz bardziej realny i dotyka coraz bardziej polskie społeczeństwo. Wysokie temperatury powietrza, duża liczba dni słonecznych i niskie opady atmosferyczne wywołały w 2018 i 2019 roku długotrwałą suszę rolniczą na terenie całej Polski. W 2018 r. straty dotknęły prawie 3,5 mln ha obszarów rolnych i wynosiły ponad 3,5 mld zł. Na pomoc dla tych, którzy zostali dotknięci suszą w 2018 roku polski rząd przeznaczył ponad 2 mld złotych. Z kolei po suszy w 2019 r. rolnicy złożyli ponad 353 tys. wniosków na łączną kwotę pomocy w wysokości 2,3 mld zł. Bezśnieżna, sucha i ciepła zima uniemożliwia odbudowę wilgoci w glebie, dlatego problem ten może się pogłębiać z każdym rokiem.

Zmiana średnich temperatur powietrza jest już czymś, czemu nie da się zaprzeczyć. W czerwcu 2018 roku zanotowano wzrost średniej temperatury powietrza w Polsce o blisko 2,5°C (w porównaniu ze średnią wieloletnią na większości obszaru Polski). W Polsce zachodniej wzrost średniej temperatury przekroczył ponad 3°C: w Poznaniu 3,1°C, we Wrocławiu 3,2°C. Globalnie, lipiec 2019 roku okazał się najgorętszy w historii globalnych pomiarów temperatur. 2019 rok był najcieplejszy w historii pomiarów w Polsce.

Morze Bałtyckie dzieli się z nami swoimi bogatymi zasobami, daje nam tlen, którym oddychamy, przyczynia się do regulacji klimatu. Niestety, zmiana klimatu i rosnące temperatury, wynikające z działalności człowieka, to gigantyczne zagrożenie i czynnik nieodwracalnych zmian dla ekosystemów morskich.

1. Woda w oceanach stopniowo się ociepla. Cieplejsze masy wody, zmieniają cyrkulację także na większych głębokościach. Organizmy morskie wrażliwe na zmiany temperatury porzucają swoje dotychczasowe siedliska w poszukiwaniu korzystniejszych warunków. Zaburza to funkcjonowanie morskich łańcuchów pokarmowych.
2. Cieplejsza woda to także coraz mniej tlenu i składników odżywczych. W takich warunkach żyje mniej organizmów i powstaje mniej siedlisk.
3. Układy pogodowe ulegają przekształceniom. Częste i gwałtowne zjawiska pogodowe wpływają destrukcyjnie na przybrzeżne siedliska i zmieniają typowe rozmieszczenie populacji dzikich ryb. To dodatkowo pogarsza warunki życia społeczności lokalnych, zależnych od rybołówstwa.
4. Oceany pochłaniają coraz więcej dwutlenku węgla zmieniając skład chemiczny wody. Zwiększające się zakwaszenie środowiska zagraża przetrwaniu wielu gatunków i zmusza zwierzęta do migracji.

W Polsce tylko w ostatnich 70 latach średnia temperatura wzrosła o 1,7°C. Obserwujemy zwiększoną częstotliwość i natężenie burz i upałów. Straty związane z gwałtownymi zjawiskami sięgają już ok 9 mld złotych rocznie. Ocieplenie klimatu wywołuje zmianę wzorców pogodowych i stanowi zagrożenie dla naszego zdrowia.

Jedną z bardziej widocznych zmian jest zmiana występowania pokrywy śnieżnej. Z powodu wzrostu temperatur i zwiększonego parowania okres zalegania pokrywy śnieżnej i jej grubość zmniejszają się, powodując jeszcze większe parowanie podłoża, co wpływa na spadek zasobów wodnych kraju. Oznacza to krótsze zimy ze śniegiem lub zupełny jego brak w Polsce. Podczas poprzedniej zimy, w roku 2020, na wielu obszarach Polski pierwszy śnieg spadł dopiero 29 stycznia, co jest sytuacją niespotykaną w historii.