Godzina dla Ziemi WWF 2023

Mówimy, że to ważne, ale co w zasadzie oznacza różnorodność biologiczna? To bogactwo i zróżnicowanie genów, gatunków, siedlisk, ekosystemów i całego życia na Ziemi. Ta różnorodność jest wartością samą w sobie, ale musisz wiedzieć, że daje ona życie również nam, ludziom, jesteśmy od niej zależni. Różnorodność biologiczna wpływa pozytywnie na funkcjonowanie ekosystemów, które dzięki niej są bardziej stabilne, a przez to odporne na wpływy zewnętrzne, takie jak susze, powodzie, pożary, zanieczyszczenia. Co za tym idzie – lepiej nam służą. Na co dzień czerpiemy wymierne korzyści z przyrody i jej różnorodności. Dzięki przyrodzie produkujemy żywność, leki, ubrania czy też mamy wodę do picia.

Dlatego co najmniej 30% powierzchni Polski (30% obszarów lądowych, 30% obszarów morskich) powinno być wyznaczone jako spójna sieć obszarów chronionych do 2030 roku. Obecnie ochroną obszarową zgodną ze Strategią Różnorodności Biologicznej objęte mamy 23,5% lądu i 18,55% obszarów morskich¹.

W ramach spójnej sieci obszarów chronionych konieczne jest wyznaczenie obszarów dedykowanych tylko dla przyrody, a więc objętych ochroną ścisłą. O ile obszary chronione to miejsca, gdzie może być prowadzona gospodarka, taka jak leśnictwo, rolnictwo czy rybołówstwo, to obszary objęte ochroną ścisłą wyznaczane są wyłącznie z myślą o ochronie przyrody. Ochrona przyrody, w tym ochrona ścisła, nie wyklucza zapewnienia kwestii bezpieczeństwa, np. ochrony przeciwpożarowej, ani zrównoważonej turystyki. Takie obszary doskonale nadają się do odpoczynku ludzi.

Przykładowo parki narodowe, na których ochrona jest zbliżona do tej zdefiniowanej w Strategii jako ścisła, zajmują ledwie 1,1% powierzchni Polski. Średnia dla Europy jest trzy razy wyższa, wynosi 3,4%². Mamy sporo do nadrobienia, dlatego apelujemy o utworzenie kolejnych parków narodowych oraz powiększenie już istniejących, tak aby w 2030 roku uzyskać średnią europejską.

¹ 24% powierzchni wód morskich w rozumieniu ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej.
² 2050 Polska dla Pokoleń, raport BCG Consulting Group i WWF Polska, 2019.

Globalną wartość usług, które otrzymujemy z różnych ekosystemów, szacuje się na 125 bilionów dolarów amerykańskich rocznie³, co stanowi ponad dwukrotnie większą wartość od światowego Produktu Krajowego Brutto⁴. Ponad połowa całkowitego światowego PKB jest umiarkowanie lub wysoce zależna od przyrody i jej usług, a zatem jest narażona na utratę wartości przyrodniczych⁵.

³ Dane dla 2011 r., w dolarach amerykańskich za 2007 r.
⁴ Costanza, R. et al., Changes in the global value of ecosystem services. Global Environmental Change 26: 152-158, doi:10.1016/j.gloenvcha.2014.04.002 (2014).
⁵ Nature Risk Rising: Why the Crisis Engulfing. Nature Matters for Business and the Economy (2020) The World Economic Forum in collaboration with PwC.

Zachowanie i odtwarzanie zasobów przyrodniczych, różnorodności biologicznej to sposób na długofalową dbałość o stan państwa, o jakość życia naszego i naszych dzieci, zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego oraz rozwój społeczno-gospodarczy dla obecnego i przyszłych pokoleń. Dlatego ochrona zasobów przyrodniczych kraju oraz ich odbudowa powinny być dla Polski priorytetem na najbliższe lata. To jedna z najlepszych inwestycji dla jakości naszego życia i przyszłości naszych dzieci.

Aby zapewnić skuteczną ochronę przyrody, powinniśmy tworzyć efektywnie działające obszary chronione. Wiemy, że istniejąca sieć obszarów chronionych nie jest wystarczająco duża, odtwarzanie przyrody odbywa się na niewielką skalę, a wdrażanie i egzekwowanie prawodawstwa jest niewystarczające, aby skutecznie chronić różnorodność biologiczną⁶. Z tego powodu unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030⁷ wskazuje potrzebę poprawy i rozszerzenia sieci obszarów chronionych oraz opracowanie ambitnego unijnego planu odbudowy zasobów przyrodniczych.

⁶ Przegląd śródokresowy unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 r. COM(2015) 478 i (SWD(2015) 187); „Fitness Check of the EU Nature Legislation (Birds and Habitats Directives”) (Ocena adekwatności unijnych przepisów dotyczących ochrony przyrody (dyrektywy ptasia i siedliskowa) ) (SWD(2016) 472); Ocena adekwatności unijnego prawodawstwa w dziedzinie wody (SWD(2019) 439).
⁷ https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?qid=1590574123338&uri=CELEX%3A52020DC0380

Kryzys różnorodności biologicznej i kryzys klimatyczny są ze sobą nierozerwalnie związane. Zmiana klimatu przyspiesza degradację środowiska naturalnego – spowodowane są przez nią susze, powodzie i pożary lasów. Postępujące niszczenie przyrody i jej nierozsądna eksploatacja są według naukowców głównymi czynnikami wywołującymi zmianę klimatu. To, że oba te kryzysy są ze sobą połączone, oznacza, że nie tylko ich przyczyny, ale i ich rozwiązania są ze sobą powiązane. Rozwiązania oparte na zasobach przyrody, takie jak ochrona i renaturyzacja terenów podmokłych, torfowisk i ekosystemów przybrzeżnych lub zrównoważone gospodarowanie obszarami morskimi, lasami, użytkami zielonymi i glebami rolnymi, mają zasadnicze znaczenie dla redukcji emisji gazów cieplarnianych i przystosowania się do zmiany klimatu.