Spacer po wydmie? To się nie opłaca!

Dla większości osób odwiedzających wybrzeże wydmy uchodzą za typowy, turystyczno-rekreacyjny element krajobrazu. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, jak ważną odgrywają one rolę w toczącej się w tle batalii wody z lądem...

Czy w tłocznym Trójmieście, czy na spokojniejszych odcinkach środkowego wybrzeża... Wszędzie tam, gdzie ląd styka się z wodami Bałtyku, istnieje specjalna strefa godząca oba żywioły - ziemię i wodę. O jej istnieniu ostrzegają najczęściej żółte lub pomarańczowe tabliczki ustawione przy wejściach na plażę - niestety dla większości plażowiczów pozostają niezauważone.

Mowa oczywiście o pasie nadbrzeżnym - strefie przejściowej między morzem i lądem, której jedną z naturalnych funkcji jest ochrona lądu przed destrukcyjnym wpływem morskich żywiołów: sztormowych fal i porywczego wiatru.

Pas nadbrzeżny tworzą pas techniczny i pas ochronny. W obrębie tego drugiego w turystycznych miejscowościach często znajdują się nadmorskie knajpki i inna infrastruktura, z kolei w obszarach bardziej dzikich - lasy. Pas techniczny stanowi natomiast strefę wzajemnego bezpośredniego oddziaływania morza i lądu. Jest bardzo ważnym obszarem przeznaczonym do utrzymania brzegu w stanie zgodnym z wymogami bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Wchodzenie na jego obszar jest zabronione poza określonymi wyjątkami (np. ścieżki przez wydmę), ponieważ dobry stan pasa technicznego to bezpieczeństwo dla nadmorskich miejscowości, infrastruktury itp.

Na znacznej części polskiego wybrzeża, głównym elementem pasa technicznego są wydmy - zarówno białe, położone najbliżej plaży, jak i nieco stabilniejsze wydmy szare, i w końcu wydmy brunatne, czyli te stabilne, nieporuszające się, gęsto zarośnięte krzewami, a nawet drzewami (zwykle stanowiące malowniczy element krajobrazu morskiego zwany borem bażynowym).

Wydma to nie toaleta!

Wydmy są istotnym, naturalnym elementem ochrony przeciwsztormowej. Dzięki nim sztormowe fale i silny morski wiatr są w pewnym stopniu spowalniane, przez co nie wywołują ogromnych strat w głębi lądu. Wydmy pomagają chronić infrastrukturę mieszkańców nadmorskich miejscowości, a ich domy, miejsca pracy i majątek – chronić przed morskim żywiołem.

Nie tylko człowiek korzysta z dobrodziejstwa wydm. Pas nadbrzeżny to miejsce wegetacji zarówno rzadkich roślin objętych ochroną ścisłą (np. mikołajka nadmorskiego), jak i licznych gatunków zwierząt, w szczególności ptactwa. Wydmy są wiec domem wyjątkowych gatunków flory i fauny, które stanowią istotną część bogactwa przyrodniczego Polski. Ich zniszczenie byłoby nieocenioną stratą.

By mogły chronić ludzi, same potrzebują wsparcia

Dziś los przyrody jest ściśle zależny od człowieka. Niestety w przypadku wydm turyści zamiast chronić wydmy, często stanowią dla nich zagrożenie.

To właśnie na wydmach, gdzie nie ma tłumu ludzi i parawanów, rozkładają oni swoje koce i odpoczywają. Wykorzystują wydmy jako plac zabaw dzieci czy też jako miejsce załatwiania potrzeb fizjologicznych. Przy tym wszystkim wydeptują roślinność wydmową, która stabilizuje piaski wydmowe, czyniąc je bardziej podatne na działanie wiatru i wody. Stanowią też zagrożenie dla żyjących tam zwierząt, między innym chronionej przez Fundację WWF Polska sieweczki obrożnej.

Są też tacy, którzy pomagają wydmom

Z ramienia państwa ochroną pasa nadbrzeżnego w Polsce zajmują się w urzędy morskie. Jednym z dwóch aktualnie działających (obok szczecińskiego) jest Urząd Morski w Gdyni zatrudniający ponad 150 doświadczonych pracowników ochrony wybrzeża.

Pod kontrolą Urzędu Morskiego w Gdyni znajduje się 315 km linii brzegu morskiego i 102 km linii brzegowej Zalewu Wiślanego. Co istotne, aż 70% tej linii jest brzegiem wydmowym!

Każdego roku pracownicy gdyńskiego urzędu odbudowują naturalne umocnienia brzegowe – w tym piaszczyste wały wcześniej zniszczone sztormy oraz przez ludzi. Oprócz tego wywożą z wydm setki kilogramów śmieci, odtwarzają nasadzenia cennej roślinności, patrolują wydmowy brzeg, zwracają turystom uwagę na negatywne zachowania i w końcu edukują. To właśnie oni umieszczają też wspomniane wcześniej tablice informacyjne na plażach i przy wejściach na morski brzeg.

Zastanawiasz się, jak wyglądają codzienne zadania pracowników ochrony wybrzeża? Obejrzyj wyjątkowy film edukacyjny Urzędu Morskiego w Gdyni!

 

Na pierwszej linii frontu

Wydmy to prawdziwa linia frontu w zmaganiach między lądem a wodą. Gdyby nie one, ląd mógłby przegrać zmagania ze sztormowym Bałtykiem. Wtedy morze mogłoby zalać ulice okolicznych miast, miasteczek, czy uprawne pola...

- Ludzie traktują wydmy jako miejsce, w którym można się schronić przed wiatrem, załatwić swoje potrzeby... Ale wydmy jako żywy twór są bardzo delikatne i wrażliwe na wchodzenie czy wychodzenie. Po kilkukrotnym przejściu roślinność ginie - podkreśla Krzysztof Borysiak z Urzędu Morskiego w Gdyni.

Pamiętajmy o tym, jak ważne, a jednocześnie jak delikatne są wydmy. Wejście na ich obszar może zniszczyć pracochłonne zabiegi utrzymania brzegu morskiego. Warto także podkreślić, że tego typu czynność jest uznawana za wykroczenie, za które przewidywany jest mandat od 50 do 500 złotych. Niektóre przypadki podlegają nawet decyzji administracyjnej - tu kwota może wynieść nawet do 5 000 złotych!