30 stycznia 2025

Państwowa Rada Ochrony Przyrody, w której zasiada m.in. przedstawicielka WWF Polska, dr Alicja Pawelec-Olesińska, przeanalizowała projekty planów utrzymania wód. Niestety, Plany Utrzymania Wód zamiast zostać wykorzystane do realnego planowania prac na rzekach tam, gdzie są one rzeczywiście potrzebne, zostały użyte do usankcjonowania praktyk, które degradują prawie każdą małą rzekę w Polsce – niszcząc jej naturalny ekosystem – poprzez odmulanie, usuwanie rumoszu drzewnego, wykaszanie roślinności, likwidowanie podcięć brzegowych.

 

Ekosystemy wodne i od wód zależne mają w Polsce kluczowe znaczenie dla przyrody, ale także dostarczają wielu usług społeczeństwu. Biorąc pod uwagę, jak silny wpływ na funkcjonowanie tych ekosystemów mogą wywrzeć – przede wszystkim ze względu na masowość ich realizacji – tzw. prace utrzymaniowe w wodach, PROP wydała w tej sprawie opinię, w której stwierdza, że:

1. Projekty planów utrzymania wód nie spełniają wymogu poprawnej legislacji, a ich konsultacje społeczne uchybiają wymogom uczciwej partycypacji społecznej (informacja o lokalizacji projektowanych działań nie jest jednoznaczna i zrozumiała dla każdego)

2. Projekty PUW nie zostały sporządzone zgodnie z dobrą praktyką utrzymania wód. Nie przedstawiono żadnego objaśnienia, jakie źródła danych, jakie przesłanki i jakie sposoby wnioskowania zostały użyte do ukształtowania proponowanej treści planu.

3. Przedstawione prognozy oceny oddziaływania na środowisko planów utrzymania wód nie odpowiadają w pełni wymogom polskiego prawa i nie charakteryzują w całości możliwych oddziaływań tych planów.

4. Plany utrzymania wód w projektowanej formie stanowią istotne zagrożenie dla elementów przyrody zależnych od wód w Polsce, w tym uniemożliwiłyby osiągnięcie celów ochrony i odbudowy przyrody wynikających ze zobowiązań międzynarodowych Polski.

 

Prezentowane w obecnym kształcie plany utrzymania wód nie tylko nie spełnią celów Ramowej Dyrektywy Wodnej, ale również w sposób istotny pogorszą i tak już zły stan ekologiczny wód w Polsce. Uniemożliwią także osiągnięcie celów dyrektyw ptasiej i siedliskowej oraz rozporządzenia UE o odbudowie zasobów przyrodniczych – tłumaczy dr Alicja Pawelec-Olesińska, członkini Państwowej Rady Ochrony Przyrody i Kierowniczka Zespołu Ochrony Ekosystemów Wodnych WWF Polska.

 

rzeka

 

W opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody przedstawione projekty PUW są rażąco wadliwe i nie nadają się do poprawienia, a więc ich dalszego procedowania w ramach konsultacji społecznych w obecnym kształcie. 

Państwowa Rada Ochrony Przyrody wnioskuje o:

  • zmianę procedur definiujących sposób wyboru odcinków cieków wpisywanych do PUW; 
  • opracowanie nowych Planów Utrzymania Wód; 
  • przeprowadzenie ponownego prognozowania ich oddziaływania na środowisko; 
  • ponowienie konsultacji społecznych po uzupełnieniu konsultowanego materiału. 

 

Przykładem nieprawidłowej oceny oddziaływania na środowisko, jest analiza oddziaływania prac utrzymaniowych na ryzyko powodziowe. Skupiono się wyłącznie na ryzyku w miejscach przyległych do lokalizacji prac. Zignorowano fakt, że prace ułatwiające i przyspieszające spływ wód mogą generować ryzyko powodziowe poniżej, tj. tam, gdzie te wody spływają. Wbrew tezom autorów prognoz, oddziaływanie PUW na ryzyko powodziowe nie jest jednoznaczne.

Prace utrzymaniowe mogą zapobiegać podtopieniom gruntów rolnych lub nieużytków, ale odprowadzona z takich miejsc woda może generować ryzyko powodziowe poniżej, na terenach zainwestowanych lub zurbanizowanych – zwłaszcza w efekcie skumulowanego wpływu prac utrzymaniowych – wyjaśnia dr Alicja Pawelec-Olesińska, ekspertka PROP i WWF Polska.

 

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w lutym 2024 r. zapowiedziało „nowe otwarcie w gospodarowaniu wodami” deklarując, że PGW Wody Polskie już na etapie planowania zadań utrzymaniowych i inwestycyjnych będzie uwzględniać publikacje wskazujące dobre praktyki dla działań realizowanych na rzekach, jeziorach, urządzeniach wodnych. To m.in. powstałe na zlecenie Ministerstwa Środowiska (wówczas zarządzającego wodami) wytyczne „Katalog dobrych praktyk w zakresie robót hydrotechnicznych i prac utrzymaniowych”. Udostępnione obecnie do konsultacji projekty planów utrzymania wód przeczą tym deklaracjom.

Konsultacje społeczne Planów Utrzymania Wód, ogłoszone przez Wody Polskie trwają do piątku 31.01.2025 r.

Szczegółowe rozwinięcie opinii PROP oraz jej rekomendacje znajdują się w załączniku – „OPINIA w sprawie projektów Planów Utrzymania Wód”: https://prop.gov.pl/wp-content/uploads/2025/01/PROP-25-006_opinia-PUW.pdf.