Według prognoz średnia globalna temperatura może wzrosnąć nawet o 2,9°C przed końcem stulecia1, a Stary Kontynent już teraz nagrzewa się o 1°C szybciej niż reszta świata2. Cieplejsza o 3°C Europa stanie się miejscem, w którym życie będzie niebezpieczne, a częściowo wręcz niemożliwe przez susze, pożary i powodzie3. Aby uniknąć katastrofy i ograniczyć wzrost temperatury do 1.5°C zgodnie z celem porozumienia paryskiego, musimy natychmiast obniżyć nasze emisje gazów cieplarnianych netto i osiągnąć neutralność klimatyczną – najpóźniej do 2040 roku. Zapytaliśmy polskie ugrupowania polityczne o ich stanowisko w sprawie zmiany klimatu. Wyniki przedstawiliśmy w formie tabeli.
1. Osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2040 r.
2. Wprowadzenie wiążących terminów rezygnacji z węgla, gazu i ropy.
3. Osiągnięcie 100% energii odnawialnej do 2040 r.
4. Przyjazne dla środowiska wdrożenie infrastruktury energetyki odnawialnej w dyrektywie ws. energii ze źródeł odnawialnych (RED).
| |
1 |
2 |
3 |
4 |
| Zieloni |
✓ |
✓ |
✓ |
✓ |
| Razem |
✓ |
! |
x |
✓ |
| Nowa Lewica |
✓ |
! |
x |
✓ |
| iPL |
! |
! |
! |
? |
| Polska 2050 |
x |
! |
x |
✓ |
| PSL |
x |
! |
x |
! |
| Kukiz '15 |
x |
x |
x |
? |
| Od Nowa |
x |
x |
! |
! |
| Konfederacja |
x |
x |
x |
x |
| ✓ |
Zgodne z zaleceniami WWF |
| ! |
Częściowo zgodne z zaleceniami WWF |
| x |
Niezgodne z zaleceniami WWF |
| ? |
Brak odpowiedzi lub odp. niejednoznaczna |
Wraz z Europejskim Zielonym Ładem Unia Europejska wprowadziła do Europejskiego prawa o klimacie4 cel osiągnięcia do 2050 r. neutralności klimatycznej wraz z pośrednimi celami ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do 2030 i 2040 r. Pierwszy z celów pośrednich zakłada obniżenie emisji netto (czyli emisji po odjęciu dwutlenku węgla pochłoniętego na przykład przez lasy i inne elementy krajobrazu) w UE o co najmniej 55% do 2030 r. w porównaniu z poziomem z 1990 r. Drugi cel pośredni przewidziany na 2040 r. nie ma jeszcze prawnego umocowania.
Według Europejskiego Naukowego Komitetu Doradczego ds. Zmiany Klimatu, mając na względzie zasady etyczne, UE już przekroczyła przysługujący jej budżet globalnych emisji. WWF stoi na stanowisku, że UE powinna dążyć do osiągnięcia neutralności klimatycznej, tj. do 100% ograniczenia emisji netto gazów cieplarnianych już w roku 2040, a nie dopiero w 2050.
Zapytaliśmy ugrupowania polityczne, jaki poziom ograniczenia emisji netto gazów cieplarnianych należy wprowadzić do prawodawstwa UE.
Zdaniem Partii Zieloni, Lewicy Razem i Nowej Lewicy prawo Unii Europejskiej powinno zobowiązywać do 100% ograniczenia emisji netto gazów cieplarnianych, m.in. poprzez osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2040 r. Jak zauważa Lewica Razem: Unia Europejska powinna dążyć do jak największej realnej redukcji emisji. Cele «net zero» są problematyczne m.in. z uwagi na możliwość manipulacji wskaźnikami pochłaniania węgla atmosferycznego (co pokazują problemy z programami offsetów), dlatego musimy dążyć do przyspieszenia osiągnięcia neutralności klimatycznej.
Inicjatywa Polska stoi na stanowisku, że Unia Europejska powinna zobowiązywać państwa członkowskie do osiągnięcia co najmniej 90% ograniczenia emisji netto gazów cieplarnianych. Jak twierdzi jej przedstawiciel, Piotr Barć: Niestety aktualna sytuacja polityczna w UE wymaga ostrożnego wygłaszania obietnic przy silniejszym i sprawniejszym działaniu w realizacji już danych.
W opinii Polski 2050 Szymona Hołowni, Polskiego Stronnictwa Ludowego oraz Konfederacji, Kukiz’15 oraz Od Nowa Rzeczypospolitej Polskiej, prawodawstwo UE powinno przewidywać mniejszy niż 90-procentowy obowiązek ograniczenia emisji lub nie przewidywać w ogóle prawnie wiążącego celu na 2040 r.
Trwająca w Europie napięta sytuacja geopolityczna i nasilający się z jej powodu kryzys energetyczny uwypuklają olbrzymi koszt naszego uzależnienia od paliw kopalnych. Energia z paliw kopalnych jest nie tylko coraz droższa dla gospodarstw domowych, znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, ale wiąże się z zanieczyszczeniem, a jej pozyskiwanie stoi w sprzeczności z zasadami zrównoważonego rozwoju. Aby stać się gospodarką neutralną dla klimatu i uniknąć najgorszych konsekwencji jego zmiany, UE musi niezwłocznie odejść od użycia paliw kopalnych. Obecnie nie ma prawnie wiążącego planu do wycofywania się z wykorzystania paliw kopalnych, a przecież wyznaczenie prawnie wiążących terminów całkowitego odejścia od węgla do 2030 r., gazu ziemnego do 2035 r. i ropy do 2040 r. powinno mieć dla UE kluczowe znaczenie.
Na pytanie, czy partia wspiera wyznaczenie szybkich i prawnie wiążących terminów odejścia od węgla, gazu ziemnego i ropy – w tej kolejności, jedynie Zieloni zadeklarowali, że będą dążyć do wyznaczenia takich terminów całkowitego odejścia od węgla do 2030 r., gazu ziemnego do 2035 r. i ropy do 2040 r.
Polska 2050, PSL, Lewica Razem, Nowa Lewica oraz Inicjatywa Polska chcą dążyć do wyznaczenia prawnie wiążących terminów całkowitego odejścia od węgla, gazu ziemnego i ropy, uważają jednak, że terminy 2030, 2035 i 2040 są zbyt restrykcyjne. Razem i Nowa Lewica popierają jak najszybsze odchodzenia od paliw kopalnych, ale przy zachowaniu bezpieczeństwa energetycznego. Ugrupowania podkreślają, że całkowite wycofanie się z węgla i gazu do 2035 r. jest technicznie niemożliwe do zrealizowania, ponieważ do tego czasu nie uda się wybudować wystarczającej ilości czystych mocy sterowalnych. Zdaniem Inicjatywy Polskiej: Terminy 2030, 2035 i 2040 nie tyle są restrykcyjne, ile niestety już nierealne. Konieczność zwiększenia wydatków UE na zbrojenia o 1-2% produktu brutto to nam uświadamia.
Konfederacja, Kukiz’15 i OdNowa nie będą z kolei dążyć do wyznaczenia prawnie wiążących terminów całkowitego odejścia od paliw kopalnych. W opinii Jarosława Sachajko z partii Kukiz’15: Aby się pozbyć smogu w naszych miastach, a szczególnie wsiach, należy produkować tani prąd, a domy ogrzewać prądem. Prąd i metan powinniśmy produkować również w biogazowniach rolniczych. 5 mld euro, które obecny rząd chce przeznaczyć na wiatraki, powinien być skierowany na 2 tys. ekologicznych biogazowni rolniczych. Jak zauważa OdNowa: Trudna sytuacja geopolityczna podkreśla konieczność suwerenności energetycznej poszczególnych państw członkowskich i kraje, których miks energetyczny jest oparty w dużym stopniu na paliwach kopalnych, muszą mieć możliwość konstruowania własnych, zrównoważonych strategii odchodzenia od nich.
Zwiększenie udziału źródeł odnawialnych w europejskim miksie energetycznym jest kluczowe dla walki ze zmianą klimatu i gwarantuje większą stabilność dostaw energii oraz przystępne ceny dla gospodarstw domowych.
W 2023 r. UE przyjęła nowelizację dyrektywy w sprawie energii ze źródeł odnawialnych (RED)5, zwiększając cel udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii w UE do 42,5% do 2030 r.. W swojej nowej wersji dyrektywa uwzględnia dodatkowe orientacyjne zobowiązanie w wysokości 2,5%, osiągając poziom 45% udziału energii odnawialnej do 2030 r. Poparcie dla podniesienia udziału energii odnawialnej w ramach nowelizacji dyrektywy RED będzie miało kluczowe znaczenie dla osiągnięcia neutralności klimatycznej i niezależności energetycznej.
Zieloni uważają, że do prawa UE należy wprowadzić 100-procentowy udział energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii w UE do 2040 r.
Inicjatywa Polska oraz OdNowa popierają dążenie do osiągnięcia 100% energii ze źródeł odnawialnych, uważają jednak, że realizacja tego celu przed 2040 r. będzie zbyt trudna.
Pozostałe ugrupowania polityczne nie popierają celu osiągnięcia 100% energii ze źródeł odnawialnych. Zdaniem Lewicy Razem: Celem transformacji energetycznej musi być 100% dekarbonizacji, a nie 100% OZE. (...) Miks energetyczny Polski powinien opierać się o źródła czyste: bezemisyjne OZE takie jak wiatr, słońce i biogaz z odpadów, oraz o energetykę jądrową, która jest stabilnym, sterowalnym i bezpiecznym źródłem energii. Nowa Lewica popiera cel 100% energii ze źródeł czystych i opowiada się za miksem opartym na OZE i energetyce jądrowej, czyli rozwiązaniu stabilnym, bezpiecznym energetycznie, sprawdzonym i możliwym do wdrożenia już przy obecnej technologii.
Szybki rozwój energetyki wiatrowej i słonecznej jest niezbędny, jeśli chcemy zwiększyć nasze bezpieczeństwo energetyczne i powstrzymać dalszą zmianę klimatu. Musi się to jednak dokonać za zgodą społeczeństwa i w sposób przyjazny dla środowiska. Nowe zasady wydawania pozwoleń określone w dyrektywie w sprawie energii ze źródeł odnawialnych (RED)6 zawierają dwie korzystne zmiany: wyznaczają krótsze terminy dla decyzji planistycznych i zobowiązują państwa członkowskie do wyznaczenia obszarów przyspieszonego rozwoju energii ze źródeł odnawialnych (RAA).
Z drugiej strony zasady te zwalniają jednak projekty realizowane w ramach RAA z przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko, które są okazją do konsultacji publicznych i wprowadzają domniemanie, że wszystkie projekty inwestycji OZE leżą w nadrzędnym interesie publicznym. Zdaniem WWF ta nowa, zbędna regulacja podważa zaufanie społeczeństwa do energetyki odnawialnej, jak instrumenty ochrony przyrody przewidziane w Dyrektywach Ptasiej i Siedliskowej oraz Ramowej Dyrektywie Wodnej.
Zapytaliśmy ugrupowania polityczne, czy będą domagać się przywrócenia stosowania zasad ochrony środowiska w dyrektywie w sprawie energii ze źródeł odnawialnych (RED) oraz zagwarantowania skoordynowanych działań w zakresie walki z kryzysem klimatycznym i bioróżnorodności.
Polska 2050, Zieloni, Lewica Razem i Nowa Lewica udzielili odpowiedzi pozytywnej, uważając, że szybki rozwój energetyki odnawialnej będzie zależał od dobrego planowania przestrzennego opartego na ekosystemach oraz deklarując przywrócenie wymogu przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko dla wszystkich projektów i cofnięcie domniemanie nadrzędnego interesu publicznego. Jak zauważa Lewica Razem: Mamy wiele terenów zamieszkałych przez ludzi, na których można budować OZE i które już są poddane antropopresji, stawianie OZE w ostojach dzikiej przyrody to niszczenie bioróżnorodności, której zachowanie jest niezbędne dla dalszego funkcjonowania naturalnych magazynów węgla takich jak lasy, mokradła itd.
Przedstawiciel partii Kukiz’15 udzielił odpowiedzi pozytywnej, natomiast dodany przez niego komentarz uniemożliwił jednoznaczną interpretację stanowiska: Szybki rozwój energetyki odnawialnej będzie zależał od poszanowania ludzi i zakończenia transferu pieniędzy publicznych do korporacji. Budowa lądowych wiatraków w Polsce zamiast małych elektrowni wodnych w tysiącach miejsc, gdzie były młyny, jest okradaniem społeczeństwa, przekazanie 5 mld euro na wiatraki zamiast na 2000 małych biogazowni jest ekologicznym barbarzyństwem.
PSL i OdNowa zadeklarowały, że będą dążyć do utrzymania nowych zasad wydawania pozwoleń w obecnym kształcie.
Konfederacja natomiast będzie dążyć do dalszego rozluźnienia zasad ochrony środowiska, które jej zdaniem są zbyt rygorystyczne i/lub powodują zbyt duże obciążenia administracyjne, hamując szybki rozwój energetyki wiatrowej i słonecznej.
Inicjatywa Polska nie udzieliła odpowiedzi, ponieważ jej zdaniem żadna z proponowanych nie koresponduje z realną sytuacją, jaką mamy w Polsce.
Szukaj
