Nasz sąsiad wilk. Jaki jest naprawdę?

Wilki były jednymi z najbardziej powszechnych drapieżników w europejskich lasach. Przekształcanie środowiska i polityka człowieka doprowadziła te zwierzęta na skraj wyginięcia. Wieloletnie działania na rzecz ochrony wilka poprawiły nieco sytuację. Dzisiaj w Polsce żyje ok. 2000 osobników.  Jednak ze względu na gęstniejącą ludzką zabudowę wilk czy chce czy nie coraz częściej jest sąsiadem człowieka. Jak nie powtórzyć tragicznej historii? Poznaj Wilka!

Pomimo widocznej poprawy w ostatnich latach wilk jest nadal gatunkiem ściśle chronionym.  Często o tym zapominamy a jeszcze częściej, drapieżnik ten jest obiektem niesłusznej i niepopartej faktami nagonki. Czy tak powinno się traktować strażnika lasu? Czy społeczeństwo wie, że wilk jest pożyteczny, pracowity i ma olbrzymi wkład w dobrostan lasu a nawet przynosi wielkie oszczędności skarbowi państwa? 

Wymuszone sąsiedztwo

Wilki, podobnie jak inne duże drapieżniki w Polsce, mają coraz mniej miejsca do życia przez działalność człowieka. Zabieramy im ich domy dziwiąc się jednocześnie, że coraz częściej pojawiają się pod naszymi osadami. Kolejne autostrady, osiedla, przecinanie lasów drogami i brak wiedzy na temat zwyczajów wilków prowadzą do niepotrzebnych konfliktów. Większości z nich można skutecznie przeciwdziałać. Wilk nie z własnej woli coraz częściej jest sąsiadem człowieka. Poznajmy go zatem i żyjmy w zgodzie!

Pożyteczny i pracowity jak wilk

Jeden z najpopularniejszych i najbardziej krzywdzących stereotypów mówi o tym, że Wilk jest szkodnikiem. Ile w tym prawdy? Korzyści z działalności wilka są ogromne! Reguluje on populacje zwierząt kopytnych, których niekontrolowany rozród powoduje znaczne szkody w lasach zarówno dzikich jak i gospodarczych. Szacuje się, że leśnicy wydają rocznie ok. 100 – 150 mln złotych na ochronę lasów przed zwierzętami roślinożernymi. Ich zbyt intensywne żerowanie w jednym miejscu zubaża bioróżnorodność lasu i negatywnie wpływa na wiele gatunków.  Wilki zmuszają stada jeleniowatych i innych zwierząt kopytnych do migracji. Dodatkowo eliminują słabe osobniki co wzmacnia zdrowie całego stada i zapobiega rozprzestrzenianiu groźnych chorób. Wilk jest przy tym bardzo pracowity, ponieważ tylko jedno na dziesięć polowań kończy się powodzeniem w przypadku jeleniowatych i jedno na pięć w przypadku dzików. Resztki jakie pozostawia wilk pomagają przetrwać innym rzadkim drapieżnikom i zwierzętom. 

Strażnik lasu i wspólnego budżetu   

Wilk to taki sąsiad, który bardzo dużo dokłada do budżetu skarbu państwa. Chociaż często w mediach straszy się stratami powodowanymi przez wilki to w rzeczywistości w porównaniu do wielu gatunków są one bardzo niewielkie. Przykładowo odszkodowania wypłacone przez skarb państwa na skutek zniszczeń dokonanych przez bobry w 2018 były 25 krotnie wyższe. Łącznie na skutek aktywności wilka wypłacono ok 1,1 mln odszkodowań, w przypadku bobra to ponad 25 mln zł. Należy wspomnieć, że wilk reguluje populację bobra. Gdyby nie to koszty byłyby na pewno znacznie wyższe. Innym przykładem oszczędności jakie skarb państwa, a więc i my jako podatnicy zawdzięczamy wilkom jest kontrola populacji dzika. Rocznie państwo płaci kilkaset milionów złotych myśliwym za odstrzał określonych kwot dzików.  W 2018 kiedy miejsce miała jedna z największych tego typu akcji odstrzelonych zostało 302 tys. dzików co pochłonęło 692 mln złotych. Polskie wilki są w stanie upolować nawet do 80 tys. dzików rocznie co szacunkowo daje kilkaset milionów oszczędności.

Kto komu zagraża?

Kolejnym nieprawdziwym stereotypem dotyczącym wilka jest przekonanie, że jest on rzekomo groźny. Tymczasem w Polsce od drugiej wojny światowej nie odnotowano śmiertelnego ataku na człowieka przez tego drapieżnika. W latach 2002 – 2020 odnotowano tylko dwa incydenty, w których wilk pogryzł człowieka. W obu przypadkach dopuściły się tego osobniki dokarmiane i wabione przez ludzi np. resztkami z grilla. Mimo, że w obu przypadkach przyczyną było nieodpowiedzialne zachowanie człowieka konsekwencje poniosły wilki i zostały zastrzelone. Późniejsze badania nie wykazały wścieklizny a zwierzęta były ogólnie zdrowe. Mało ludzi zdaje sobie sprawę, że dużo częstsze i dotkliwsze są pogryzienia spowodowane przez psy domowe. Co więcej bezpańskie czy wałęsające się psy oraz koty powodują duże szkody polując na przykład na rzadkie ptaki i inne chronione zwierzęta. Wilki odstraszają tych nieproszonych gości i to ich kolejny wkład w ochronę równowagi w przyrodzie.  

Nienawidzony czy chroniony?

Pomimo rzeczywistej bardzo pozytywnej roli w ekosystemie Wilk dorobił się niesłusznie złej reputacji. Przede wszystkim ze względu na swoją tajemniczość, inteligencję i niezwykłą skuteczność działania. Człowiek od wieków widział w nim konkurencje i zagrożenie niesłusznie przydając mu cechy, których wcale nie posiada. Tymczasem wilki podobnie jak ludzie żyją w niedużych grupach rodzinnych z reguły od 3 do 7 osobników, mieszkają i żerują na ściśle określonych terytoriach i nie są zainteresowane interakcją z człowiekiem. Jedyne odstępstwa od tej reguły to, gdy człowiek je dokarmia lub zabiera przestrzeń i prowadząc hodowle nie dba o odpowiednie zabezpieczenie stada. Polowanie dla wilka to wielki wysiłek, kiedy człowiek wchodzi na jego teren i nie chroni swojego stada niejako wysyła zaproszenie na łatwiejszy posiłek. To sytuacja zła dla człowieka, wilka i przyrody. Niekiedy kończy się to odstrzałem wilka co tylko pogłębia problem, bo młode osobniki z grupy rodzinnej pozbawione rodziców mogą zbliżać się do osad ludzkich. Dlatego powinniśmy zadbać o ochronę wilka, bo konfliktom można stosunkowo łatwo przeciwdziałać. 

Dobre sąsiedztwo jest możliwe!

Rosnąca presja ze strony człowieka – budowa infrastruktury drogowej, osiedli, kurortów turystycznych czy inwestycji – oznacza coraz mniej terenów dla dzikich zwierząt. To sprawia, że coraz trudniej jest im podejmować wędrówki w celu poszukiwania nowych miejsc do życia, a tym samym źródeł pokarmu. Zdarza się, że wilki nie mogąc uzyskać naturalnego dla nich pożywienia, polują na niewłaściwie zabezpieczone zwierzęta hodowlane. Takie zachowanie powoduje sytuacje konfliktowe między hodowcami a wilkami. Jak temu przeciwdziałać?  

Fundacja WWF Polska tylko w 2021 roku, wyposażyła cztery regionalne dyrekcje ochrony środowiska w łącznie 20 zestawów ogrodzeń elektrycznych dla hodowców w województwach: lubuskim, wielkopolskim, podlaskim, podkarpackim. Do tej pory takim gospodarstwom w całej Polsce, WWF Polska przekazało około 300 ogrodzeń elektrycznych do ochrony zwierząt gospodarskich przed dużymi drapieżnikami. Mamy duże doświadczenie w edukowaniu hodowców na temat minimalizacji ryzyka wystąpienia szkód organizując liczne szkolenia i spotkania, gdzie bezpośrednio dochodzi do spotkań z wilkami.  Dodatkowo WWF Polska przekazała również 44 pasterskich psów stróżujących - owczarków podhalańskich do ochrony owiec przed wilkami.

Dokonując symbolicznej adopcji wilka, wspierasz działania zmierzające do ograniczania szkód i ochrony tego gatunku. Wejdź tutaj