Odkryto nowy gatunek orangutana

Międzynarodowy zespół naukowców właśnie opisał nowy gatunek z rodziny małp człekokształtnych. Orangutan Tapanuli (Pongo tapanuliensis), odkryty został w lasach górskich północnej Sumatry w Indonezji.

Populacja licząca nie więcej niż 800 osobników sprawia, że jest to gatunek najbardziej zagrożony wymarciem wśród małp człekokształtnych.

Nowy gatunek, Pongo tapanuliensis, jest endemiczny dla trzech regionów Tapanuli północnej Sumatry w Indonezji i występuje na przestrzeni 1100 km2 lasów wyżynnych ekosystemu Batang Toru.

"Pomimo prawie 50 lat badań na Sumatrze, populacja Batang Toru została “odkryta” dopiero w 1997 r. w trakcie szeregu badań terenowych” - mówi prof. Erik Meijaard, który przeprowadził pierwsze badania na południe od jeziora Toba w poszukiwaniu populacji orangutanów.

W 2005 r. Program Ochrony Orangutanów Sumatanu (SOCP) i inne organizacje pozarządowe zintensyfikowały wcześniejsze wysiłki na rzecz badań nad ochroną orangutanów ekosystemu Batang Toru, wraz z kilkoma uniwersytetami i władzami Indonezji. W ramach tych działań w 2006 r. została utworzona stacja badawcza przez SOCP, co pozwala na bardziej szczegółowe spojrzenie na ich ekologię behawioralną i genetykę.

Jednak dopiero w 2013 roku, gdy materiał szkieletowy dorosłego samca orangutana stał się dostępny, Matthew Nowak z SOCP i jego współpracownicy zdali sobie sprawę z niepowtarzalności populacji Batang Toru.

Porównaliśmy tę czaszkę do innych czaszek orangutanów" - stwierdza Anton Nurcahyo, indonezyjski doktorant z Australian National University. "Byliśmy niezwykle zaskoczeni, że niektóre cechy czaszki znacznie różnią się od tych, które widzieliśmy wcześniej”.

Chociaż sugerowało to, że populacja Batang Toru była potencjalnie wyjątkowa, konieczne były znacznie silniejsze dowody potrzebne do ustalenia czy orangutany Batang Toru są rzeczywiście odmiennym gatunkiem. Osiągnięto to dzięki największym do tej pory badaniom genomowym dziko żyjących orangutanów, możliwym przez gromadzenie danych przez całe dziesięciolecia.

"Kiedy zdaliśmy sobie sprawę, że populacja Batang Toru różni się morfologicznie od reszty orangutanów, kawałki układanki znalazły się na swoim miejscu" - dodaje profesor Michael Krützen z Uniwersytetu w Zurychu, odpowiedzialny za badania. "Najstarsza linia ewolucyjna w rodzaju Pongo jest rzeczywiście znaleziona w orangutanach Batang Toru, które wydają się być bezpośrednimi potomkami pierwotnej sumatrzańskiej populacji archipelagu Sundajskiego".

Rozległe modelowanie komputerowe przeprowadzone przez dr Nater, mające na celu odtworzenie historii populacji orangutanów, ujawniło, że populacja Batang Toru najprawdopodobniej była odizolowana od wszystkich innych sumatrzańskich populacji przez co najmniej 10-20 000 lat.

Dodatkowe dowody oparte na obserwacjach behawioralnych i badaniach ekologicznych przeprowadzonych w regionie Batang Toru i innych miejscach zapewniły dalsze wsparcie dla odkryć morfologicznych i genetycznych.

„To niezwykle ekscytujące, opisywać nowy gatunek małp człekokształtnych w XXI wieku. Jednak naszym najwyższym priorytetem musi stać się teraz ochrona tego nowego gatunku” - ostrzegają naukowcy.

Niedawne niezależne badania przeprowadzone przez indonezyjskich i międzynarodowych naukowców wykazały, że w ekosystemie Batang Toru pozostaje nie więcej niż 800 orangutanów Tapanuli. Populacja licząca zaledwie 800 osobników sprawia, że orangutany Tapanuli są zatem najbardziej zagrożonym gatunkiem małp człekokształtnych.

"Jeśli kroki w kierunku zmniejszenia bieżących i przyszłych zagrożeń dla zachowania każdego ostatniego skrawka lasu nie zostaną podjęte wystarczająco szybko - zauważają naukowcy -  możemy być świadkami odkrycia i wyginięcia nowego gatunku na przestrzeni naszego życia ".

"Fascynujący jest fakt, że ta populacja orangutanów znacznie różni się od orangutanów w północnej Sumatrze i że wciąż odkrywamy nowy gatunek w XXI wieku" - mówi współautor prof. Serge Wich z Uniwersytetu w Amsterdamie, wspieranego przez WWF. "Musimy jednak ściśle współpracować ze sobą - w dziedzinie nauki oraz współpracując z organizacjami ochrony przyrody, takimi jak WWF - aby zapewnić istnienie wszystkim gatunkom".