Olej palmowy stanowi jeden z kluczowych surowców w światowej gospodarce, ze względu na wszechstronne zastosowanie w wielu różnych branżach, takich jak: produkcja żywności, kosmetyków, chemii gospodarczej, pasz oraz biopaliw. Wydajność uprawy palmy olejowej, z której owoców wytwarza się olej palmowy, osiąga około 3,7 ton na hektar rocznie (w porównaniu do około 0,8 tony dla oleju słonecznikowego). Wysoka wydajność wraz z łatwością wykorzystania tego surowca w produkcji, czynią olej palmowy trudny do zastąpienia przez producentów.

Dynamiczny wzrost popytu na olej palmowy w ubiegłych latach doprowadził do niezrównoważonej eksploatacji środowiska naturalnego, w postaci masowej wycinki milionów hektarów cennych lasów tropikalnych. Zniszczone pod uprawę palmy olejowej siedliska są w większości niemożliwe do odtworzenia, a stratę tę można porównać do wykasowania dysku pamięci zawierającego dane przyrodnicze z ostatnich tysięcy lat. Oprócz strat środowiskowych, na niezrównoważonych plantacjach palmy olejowej naruszane są prawa pracowników oraz lokalnych społeczności, które często muszą żyć na terenach zanieczyszczonych i zdewastowanych przez uprawę.

Rozwiązaniem tych problemów jest certyfikacja plantacji i łańcucha dostaw oleju palmowego - certyfikat ten nadaje RSPO. Poprzednie raporty wskazują wyraźnie, że bojkot oleju palmowego nie ma sensu i może przyczynić się do większych szkód środowiskowych, ze względu na konieczność wprowadzenia bardziej rozległych upraw innych roślin oleistych, co potwierdzają nasze badania, a także ekspertyza Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN). Zwiększenie ilości certyfikowanego oleju palmowego, poprzez członkostwo w RSPO (the Roundtable on Sustainable Palm Oil), zredukuje dewastację środowiska oraz poprawi jakość życia (w tym pracy) lokalnych społeczności w miejscach uprawy palmy olejowej.

Tegoroczna edycja raportu z badania poziomu certyfikowanego oleju palmowego w Polsce stanowi kontynuację badań nad olejem palmowym, prowadzonych dla Polskiej Koalicji na rzecz Zrównoważonego Oleju Palmowego w latach 2019-2020. Dodatkowo, raport został wzbogacony o badanie delfickie, w którym wzięli udział przedstawiciele Polskiej Koalicji na rzecz Zrównoważonego Oleju Palmowego (PKZOP). Badanie to miało na celu ustalenie przez członków Koalicji stopnia realizacji celu strategicznego PKZOP oraz oszacowanie zmian poziomu certyfikowanego oleju palmowego na całym rynku do 2030 roku.

W raporcie przebadano udział oleju palmowego stosowanego w 3 kategoriach produktów: 

  • żywności
  • chemii użytkowej i kosmetykach
  • biopaliwach, paszach (i pozostałych zastosowaniach)  

Oto główne wnioski, jakie z niego płyną:

  • Najwyższy udział oleju palmowego certyfikowanego odnotowano w kategorii chemia i kosmetyki – w 2021 roku wyniósł on około 64%. Ten segment odpowiada za około 20% całkowitego popytu na olej palmowy w Polsce. W kategorii żywności poziom oleju palmowego certyfikowanego osiągnął wartość około 62%.  
  • Import oleju palmowego do Polski pod postacią surowca spada od 2019 roku, jednak zmiany w latach 2021-2022 nie są już tak zasadnicze, a spadek kształtuje się na poziomie około 1% rocznie, natomiast import pozostałych olejów roślinnych, takich jak słonecznikowy, kokosowy i rzepakowy, systematycznie rośnie.
  • Dla całego rynku, w 2021 roku udział oleju palmowego certyfikowanego w Polsce szacuje się na 56% na poziomie certyfikacji RSPO Mass Balance i Segregated.
  • Europa w ostatnich latach nadal utrzymuje wysoki poziom konsumpcji certyfikowanego oleju palmowego (CSPO). Po przejściach związanych z pandemią, kraje europejskie wykazały wzrost zużycia CSPO na poziomie 3,49 mln ton, co przyniosło ogólny wzrost o 48,6%.

Producenci wyrobów i produktów zawierających olej palmowy mogą wesprzeć ochronę środowiska, poprzez:

  • przyłączenie się do inicjatyw, których celem jest dążenie do tego, aby na polskim rynku był obecny tylko certyfikowany olej palmowy, takich jak Polska Koalicja ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego.
  • wybór certyfikowanego oleju palmowego i dołączenie do Stowarzyszenia na Rzecz Zrównoważonego Przetwórstwa Oleju Palmowego – RSPO (the Roundtable on Sustainable Palm Oil).
  • wymaganie od dostawców i żądanie przestrzegania ścisłych kryteriów, takich jak: zakaz przetwarzania gleb torfowych i stosowania niebezpiecznych pestycydów

Raport z badania poziomu certyfikowanego oleju palmowego w Polsce

Skrót raportu dot. certyfikowanego oleju palmowego w Polsce PKZOP 2023.pdf (wwf.pl)