Zdrowe, nawodnione torfowiska pozytywnie wpływają na środowisko na wielu płaszczyznach: akumulują węgiel, retencjonują wodę, są siedliskiem dla licznych gatunków roślin i zwierząt, a lokalnie łagodzą skutki zmian klimatu (zwiększając wilgotność gleby i powietrza). Przychodzą też z pomocą... rzekom! Potrafią bowiem częściowo neutralizować zanieczyszczenia, które w przeciwnym wypadku trafiają do akwenów i je degradują.

Zjawisko zanieczyszczania rzek przez nawozy spłukiwane z pól i odpady z terenów przemysłowych czy miejskich jest problemem wszystkich ekosystemów wodnych. Rzeki jako lądowe arterie roznoszą po innych akwenach m.in. zawarte w nawozach związki azotu i fosforu, przyczyniając się do zjawiska eutrofizacji, czyli przeżyźnienia wody, a w efekcie do zakwitu sinic i glonów. Jej ostatecznym skutkiem jest powstawanie w zbiornikach wodnych pustyń tlenowych – miejsc nienadających się do życia dla ryb i innych organizmów tlenowych. Bałtyk przez swoją płytkość, ograniczone połączenie z oceanem i rzadki dopływ zimnej, natlenionej wody z Atlantyku, jest szczególnie narażony na to zjawisko.

 

Jak bagna neutralizują zanieczyszczenia?

Torfowiska, zwłaszcza te znajdujące się pomiędzy źródłem zanieczyszczenia a rzekami, są bardzo skutecznymi filtrami, np. dla nawozów, i mogą stanowić strefę buforową, która chroni akweny przed przeżyźnieniem.  

Bagna zatrzymują albo spowalniają bieg wody deszczowej czy z roztopów, która dzięki temu nie spływa bezpośrednio do koryt rzecznych. Zachodzi więc nie tylko retencja wody, ale też retencja substancji biogennych, które w efekcie zatrzymywane są w torfie.

Z jednej strony za oczyszczanie bagiennej wody z nawozów odpowiedzialne są mikroorganizmy, które za pomocą procesów biochemicznych rozkładają zanieczyszczenia i przekształcają je w substancje mniej szkodliwe dla środowiska. Niektóre metale ciężkie, związki azotu czy fosforu mogą ponadto zostać wchłonięte przez rośliny porastające tereny bagienne – takie jak turzyce, a czasem trzciny, krzewy czy drzewa – to one dopełniają dzieła filtrowania wody, która dzięki temu jest dużo lepszej jakości, gdy trafia do rzek.  

Chcąc tworzyć naturalne, bagienne strefy buforowe wzdłuż rzek, musimy przywracać ich koryta do stanu zbliżonego do pierwotnego. M.in. dlatego postulujemy o renaturyzację rzek w petycji do Prezesa Rady Ministrów, którą wystosowaliśmy z okazji tegorocznej (2024) Godziny dla Ziemi WWF. Możesz wesprzeć nasze działania, podpisując tę petycję tutaj.

Ochrona bagien i ich odtwarzanie to nasza ambicja, którą realizujemy, m.in. tworząc obszary chronione prywatnie. Zobacz na naszej stronie, co udało nam się w tym zakresie do tej pory zrobić i dowiedz się, jak możesz pomóc w tym przedsięwzięciu w przyszłości.